Transporty morskie polskich lotników podczas II wojny światowej
Podczas II wojny światowej polskie lotnictwo wojskowe tylko przez krótki czas operowało na ojczystej ziemi: zaledwie przez dwa i pół tygodnia, broniąc we wrześniu 1939 r. Polski przed niemiecką i sowiecką inwazją. Późniejsze dzieje odtworzonych na Zachodzie Polskich Sił Powietrznych związane były początkowo z Francją i jej zamorskimi posiadłościami, a następnie Wielką Brytanią oraz terytoriami Wspólnoty Brytyjskiej.
Z powodu takich uwarunkowań istotną rolę w dziejach polskiego lotnictwa podczas II wojny światowej pełnił transport morski. Za pomocą statków cywilnych i wojskowych transportowców (a czasem nawet okrętów wojennych) polscy lotnicy najpierw ewakuowali się z Polski do Francji, a później z Francji do Wielkiej Brytanii. Począwszy od 1941 r. transporty morskie przewoziły na Wyspy Brytyjskie polskich lotników (i kandydatów do lotnictwa) z ZSRR oraz Bliskiego Wschodu. Wreszcie, drogą morską podróżowały całe oddziały lotnicze, wysyłane z Wielkiej Brytanii do zamorskich terytoriów Wspólnoty Brytyjskiej i z powrotem.
W poniższym zestawieniu przedstawiono znane transporty morskie, którymi podczas wojny przemieszczali się polscy lotnicy podczas II wojny światowej.
W opracowaniu nie ujęto transportów morskich kandydatów do ochotniczej rezerwy RAF (RAF Volunteer Reserve) do Wielkiej Brytanii przed upadkiem Francji, przebazowań jednostek w Wielkiej Brytanii (m.in. na Hebrydy, do Irlandii Północnej, na Wyspę Man) oraz transportów ochotników z Ameryki Południowej i Kanady do Wielkej Brytanii
Lista jest niepełna, toteż autor opracowania bardzo prosi wszystkich, którzy listę tę mogą skorygować lub uzupełnić, o kontakt na adres e-mail.
Port początkowy |
Data wypłynięcia |
Port końcowy |
Data dotarcia |
Nazwa statku (okrętu) |
Opis |
| Pireus (Grecja) | 12.10.1939 | Marsylia (Francja) | 16.10.1939 | SS „Ionia” | ewakuacja do Francji po upadku Polski |
| Balcic (Rumunia) | 15.10.1939 | Bejrut (Liban) | 21.10.1939 | SS „Ajos Nikolaos” | ewakuacja do Francji po upadku Polski |
| Bejrut (Liban) | 23.10.1939 | Marsylia (Francja) | 29.10.1940 | SS „Ville de Strasbourg” | ewakuacja do Francji po upadku Polski (kontynuacja rejsu SS „Ajos Nikolaos” z Balciku) |
| Pireus (Grecja) | 18.10.1939 | Marsylia (Francja) | 23.10.1939 | SS „Pułaski” | ewakuacja do Francji po upadku Polski |
| Pireus (Grecja) | 20.10.1939 | Marsylia (Francja) | 28.10.1939 | MS „Oksywie” | ewakuacja do Francji po upadku Polski |
| Pireus (Grecja) | 25.10.1939 | Marsylia (Francja) | 30.10.1939 | SS „Attika” | ewakuacja do Francji po upadku Polski |
| Konstanca (Rumunia) | 20.10.1939 | Pireus (Grecja) | 22.10.1939 | SS „Dacia” | ewakuacja do Francji po upadku Polski |
| Pireus (Grecja) | 30.10.1939 | Marsylia (Francja) | 03.11.1939 | SS „Ionia” | ewakuacja do Francji po upadku Polski (kontynuacja rejsu SS „Dacia” z Konstancy) |
| Pireus (Grecja) | 31.10.1939 | Marsylia (Francja) | 06.11.1939 | MS „Lewant” | ewakuacja do Francji po upadku Polski |
| Balcic (Rumunia) | 05.11.1939 | Valetta (Malta) | 10.11.1939 | SS „Patris” | ewakuacja do Francji po upadku Polski |
| Valetta (Malta) | 10.11.1939 | Marsylia (Francja) | 12.11.1939 | SS „Patris” | ewakuacja do Francji po upadku Polski (kontynuacja rejsu SS „Patris” z Balciku) |
| Valetta (Malta) | 16.11.1939 | Marsylia (Francja) | 20.11.1939 | SS „Franconia” | ewakuacja do Francji po upadku Polski (kontynuacja rejsu SS „Patris” z Balciku) |
| Pireus (Grecja) | 14.11.1939 | Marsylia (Francja) | 21.11.1939 | SS „Warszawa” | ewakuacja do Francji po upadku Polski |
| Pireus (Grecja) | 28.11.1939 | Marsylia (Francja) | 02.12.1939 | SS „Pułaski” | ewakuacja do Francji po upadku Polski |
| Balcic (Rumunia) | 19.12.1939 | Bejrut (Liban) | 23.12.1939 | SS „Patris” | ewakuacja do Francji po upadku Polski |
| Konstanca (Rumunia) | 22.12.1939 | Bejrut (Liban) | 27.12.1939 | SS „Transilvania” | ewakuacja do Francji po upadku Polski |
| Pireus (Grecja) | 29.12.1939 | Marsylia (Francja) | 03.01.1940 | SS „Warszawa” | ewakuacja do Francji po upadku Polski |
| Konstanca (Rumunia) | 25.12.1939 | Bejrut (Liban) | 29.12.1939 | SS „Dacia” | ewakuacja do Francji po upadku Polski |
| Konstanca (Rumunia) | 04.01.1940 | Bejrut (Liban) | 10.01.1940 | SS „Transilvania” | ewakuacja do Francji po upadku Polski |
| Konstanca (Rumunia) | 05.01.1940 | Bejrut (Liban) | ??.01.1940 | SS "Alba Iulia" | ewakuacja do Francji po upadku Polski |
| Bejrut (Liban) | ??.01.1940 | Marsylia (Francja) | 03.02.1940 | SS "Patria" | ewakuacja do Francji po upadku Polski (kontynuacja rejsu SS "Alba Iulia" z Konstancy) |
| Bejrut (Liban) | 16.01.1940 | Marsylia (Francja) | 22.01.1940 | SS „Explorateur Grandidier” | ewakuacja do Francji po upadku Polski (kontynuacja rejsów SS „Patris” z Balciku oraz SS „Transilvania” i SS „Dacia” z Konstancy) |
| Bejrut (Liban) | 18.01.1940 | Marsylia (Francja) | 26.01.1940 | SS „Champollion” | ewakuacja do Francji po upadku Polski (kontynuacja rejsów SS „Patris” z Balciku oraz SS „Transilvania” i SS „Dacia” z Konstancy) |
| Pireus (Grecja) | 19.01.1940 | Marsylia (Francja) | 25.01.1940 | SS „Warszawa” | ewakuacja do Francji po upadku Polski |
| Konstanca (Rumunia) | 07.02.1940 | Marsylia (Francja) | 15.02.1940 | SS "Théophile Gaultier" | ewakuacja do Francji po upadku Polski |
| Split (Jugosławia) | 08.05.1940 | Marsylia (Francja) | 12.05.1940 | SS „Patris” | ewakuacja do Francji po upadku Polski |
| Split (Jugosławia) | 23.05.1940 | Marsylia (Francja) | 01.06.1940 | SS „Patris” | ewakuacja do Francji po upadku Polski |
| Bordeaux (Francja) | 18.06.1940 | Falmouth (Wlk. Brytania) | 20.06.1940 | SS „Kmicic” (ex-"Robur III") | ewakuacja do Wielkiej Brytanii po upadku Francji |
| Bordeaux (Francja) | 19.06.1940 | Falmouth (Wlk. Brytania) | 21.06.1940 | SS „Chorzów” | ewakuacja do Wlk. Brytanii po upadku Francji |
| La Rochelle (Francja) | 19.06.1940 | Plymouth (Wlk. Brytania) | 22.06.1940 | SS „Alderpool” | ewakuacja do Wlk. Brytanii po upadku Francji |
| Saint-Jean-de-Luz (Francja) | 21.06.1940 | Liverpool (Wlk. Brytania) | 24.06.1940 | MS „Batory” | ewakuacja do Wlk. Brytanii po upadku Francji |
| Saint-Jean-de-Luz (Francja) | 24.06.1940 | Liverpool (Wlk. Brytania) | 27.06.1940 | SS „Arandora Star” | ewakuacja do Wlk. Brytanii po upadku Francji |
| Port-Vendres (Francja) | 23.06.1940 | Liverpool (Wlk. Brytania) | 07.07.1940 | MV "Apapa" | ewakuacja do Wlk. Brytanii po upadku Francji |
| Port-Vendres (Francja) | 23.06.1940 | Oran (Algieria) | 24.06.1940 | MS "Gouverneur Général Chanzy" | ewakuacja do Wlk. Brytanii po upadku Francji |
| Port-Vendres (Francja) | 25.06.1940 | Oran (Algieria) | 26.06.1940 | MS "„Président Dal Piaz”" | ewakuacja do Wlk. Brytanii po upadku Francji |
| Casablanca (Maroko) | 29.06.1940 | Gibraltar | 30.06.1940 | SS „Gibel Dersa” | ewakuacja do Wlk. Brytanii po upadku Francji |
| Casablanca (Maroko) | 02.06.1940 | Gibraltar | 02.06.1940 | SS „Oakcrest” (ex-„Korana”) | ewakuacja do Wlk. Brytanii po upadku Francji |
| Port Lyautey (Maroko) | 03.07.1940 | Gibraltar | 05.07.1940 | ORP "Wilja" | ewakuacja do Wlk. Brytanii po upadku Francji |
| Gibraltar | 07.07.1940 | Liverpool (Wlk. Brytania) | 16.07.1940 | SS „Oakcrest” (ex-„Korana”) | ewakuacja do Wlk. Brytanii po upadku Francji (kontynuacja rejsów SS „Gibel Dersa” i ORP "Wilja" z Gibraltaru) |
| Gibraltar | 07.07.1940 | Liverpool (Wlk. Brytania) | 16.07.1940 | SS "Cydonia" | ewakuacja do Wlk. Brytanii po upadku Francji (kontynuacja rejsów SS „Gibel Dersa”, SS „Oakcrest” i ORP "Wilja" z Gibraltaru) |
| Archangielsk (ZSRR) | 28.09.1941 | Greenock (Wlk. Brytania) | 12.10.1941 | SS „Llanstephan Castle” | transport lotników z ZSRR do Wlk. Brytanii |
| Murmańsk (ZSRR) | 24.01.1942 | Greenock (Wlk. Brytania) | 01.02.1942 | HMS „Trinidad” | transport lotników z ZSRR do Wlk. Brytanii |
| Casablanca (Maroko) | 27.11.1942 | Gibraltar | 29.11.1942 | HMT "Tasajera", HMT "Bachaquero" | transport lotników internowanych we Francuskiej Afryce Północnej do Wlk. Brytanii |
| Gibraltar | 29.11.1942 | Gourock (Wlk. Brytania) | 06.12.1942 | HMT "Strathaird" | transport lotników internowanych we Francuskiej Afryce Północnej do Wlk. Brytanii (kontynuacja rejsów HMS "Tasajera" i HMT "Bachaquero" z Gibraltaru) |
| Suez (Egipt) | 10.06.1942 | Durban (Afryka Południowa) | 20.06.1942 | HMT "Mauretania" | transport kandydatów do lotnictwa z Bliskiego Wschodu do Wlk. Brytanii |
| Kapsztad (Afryka Południowa) | 01.09.1942 | (zatopiony) | 12.09.1942 | HMT "Laconia" | transport kandydatów do lotnictwa z Bliskiego Wschodu do Wlk. Brytanii (kontynuacja rejsu HMT "Mauretania" z Suezu) |
| Basra (Irak) | 25.11.1942 | Karaczi (Indie) | 01.12.1942 | HMT „Devonshire” | transport kandydatów do lotnictwa z Bliskiego Wschodu do Wlk. Brytanii |
| Karaczi (Indie) | 03.02.1943 | Bombaj (Indie) | 04.02.1943 | HMT "Nevada" | transport kandydatów do lotnictwa z Bliskiego Wschodu do Wlk. Brytanii (kontynuacja rejsu HMT „Devonshire” z Basry) |
| Bombaj (Indie) | 06.02.1943 | Durban (Afryka Południowa) | 22.02.1943 | HMT "City of Paris" | transport kandydatów do lotnictwa z Bliskiego Wschodu do Wlk. Brytanii (kontynuacja rejsu HMT "Nevada" z Karaczi) |
| Durban (Afryka Południowa) | 01.03.1943 | (zatopiony) | 14.03.1943 | HMT „Empress of Canada” | transport kandydatów do lotnictwa z Bliskiego Wschodu do Wlk. Brytanii (kontynuacja rejsu HMT "City of Paris" z Bombaju) |
| Freetown (Sierra Leone) | 28.03.1942 | Liverpool (Wlk. Brytania) | 08.04.1943 | HMT "Mauretania" | transport kandydatów do lotnictwa z Bliskiego Wschodu do Wlk. Brytanii (kontynuacja rejsu HMT „Empress of Canada” z Durbanu) |
| Suez (Egipt) | 12.09.1940 | Liverpool (Wlk. Brytania) | 26.10.1940 | MV "Reina del Pacifico" | transport Oddziału Lotniczego Brygady Strzelców Karpackich z Bliskiego Wschodu do Wlk. Brytanii |
| Gourock (Wlk. Brytania) | 01.11.1940 | Freetown (Sierra Leone) | 14.11.1940 | HMT "Highland Monarch" HMT "Warwick Castle" | transport Oddziału Takoradi z Wlk. Brytanii do Afryki |
| Freetown (Sierra Leone) | 17.11.1940 | Takoradi (Złote Wybrzeże) | 20.11.1940 | HMT "Ormonde" | transport Oddziału Takoradi z Wlk. Brytanii do Afryki (kontynuacja rejsów HMT "Highland Monarch" i HMT "Warwick Castle" z Gourock) |
| Liverpool (Wlk. Brytania) | 19.12.1940 | Freetown (Sierra Leone) | 05.01.1941 | HMS "Furious" | transport Oddziału Takoradi z Wlk. Brytanii do Afryki |
| Freetown (Sierra Leone) | 06.01.1941 | Takoradi (Złote Wybrzeże) | 08.01.1941 | HMT "Delhi" | transport Oddziału Takoradi z Wlk. Brytanii do Afryki (kontynuacja rejsu HMS "Furious" z Liverpoolu) |
| Suez (Egipt) | 05.09.1942 | Greenock (Wlk. Brytania) | 31.10.1942 | HMT "Duchess of York" | transport Eskadry Łącznikowej Armii Polskiej na Wschodzie z Egiptu do Wlk. Brytanii |
| Liverpool (Wlk. Brytania) | 15.08.1943 | Port Said (Egipt) | 28.08.1943 | HMT „Empress of Australia” | transport 318 Dywizjonu z Wlk. Brytanii na Bliski Wschód |
| Glasgow (Wlk. Brytania) | 23.02.1943 | Oran (Algieria) | 04.03.1943 | HMS „Letitia” | transport Polish Fighting Team z Wlk. Brytanii do Afryki Północnej |
Wojciech Zmyślony