Polskie Siły Powietrzne w II wojnie światowej

Specjalności personelu Polskich Sił Powietrznych

Niezależnie od okresu historycznego, państwa i rodzaju broni, każde wojsko musi składać się nie tylko z żołnierzy biorących bezpośredni udział w walkach, ale także z tych, którzy im to umożliwiają, służąc poza pierwszą linią. Żołnierze muszą otrzymać mundury, uzbrojenie oraz żywność; muszą mieć swoje kwatery oraz zapewnioną opiekę lekarską, a ich żołd musi być zaksięgowany i wypłacony. Wszystko to musi być udokumentowane. Powoduje to, że wojskowi muszą nie tylko strzelać, ale także zajmować się m.in. gotowaniem, magazynowaniem, leczeniem oraz szeroko pojętą administracją.

Nie inaczej było w Polskich Siłach Powietrznych na Zachodzie. Jako broń techniczna lotnictwo wymagało, by w jego szeregach służyli żołnierze różnych specjalności nie tylko w celu zapewnienia wszechstronnego wsparcia dla osób, ale także dla sprzętu, czyli samolotów. Funkcjonujące u boku Royal Air Force polskie lotnictwo, choć de iure niezależne, w znacznym stopniu podążało za wzorcami organizacyjnymi wyznaczonymi przez Brytyjczyków. Z tego powodu każdy żołnierz Polskich Sił Powietrznych miał nadaną miał jedną ze specjalności Royal Air Force, określaną w języku angielskim nazwą "Trade".

W początkowym okresie liczba specjalności była niewielka i dotyczyła głównie aspektów czysto lotniczych, a więc większość żołnierzy miała specjalności personelu latającego lub technicznego. Z biegiem czasu Polskie Siły Powietrzne rozrastały się i w końcowej fazie ich istnienia składały się m.in. z polskiej bazy lotniczej oraz dywizjonu budowy lotnisk. Siłą rzeczy wymuszało to zwiększanie liczby specjalności, w jakich służyli polscy lotnicy, choćby o takie jak instruktor wychowania fizycznego czy typowo budowlane (operator maszyn budowlanych, spawacz itp.).

Specjalności wojskowe nie były tożsame z tytułami wojskowymi obowiązującymi w Wojsku Polskim. Te ostatnie, określone stosownymi regulacjami prawnymi, wobec lotników stosowano jeszcze przed wojną. W chwili wybuchu II wojny światowej w korpusie osobowym oficerów lotnictwa istniały tytuły: pilota (zapisywane jako np. kpt. pil.), obserwatora (kpt. obs.), obserwatora balonowego (kpt. obs. bal.) oraz oficera lotnictwa (kpt. lot.), na mocy rozporządzenia Ministra Spraw Wojskowych z dnia 9 września 1937 r. (w sprawie wykonania dekretu Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 12 marca 1937 r. o służbie wojskowej oficerów). Na Zachodzie zestaw tytułów wzbogacono o kilka kolejnych, dotyczących nowych specjalności personelu latającego.

W Polskich Siłach Powietrznych służyło wielu lotników, mających np. polski tytuł pilota, ale zupełnie inną specjalność (Trade) - np. Administration. Dotyczyło do m.in. oficerów starszych wiekiem lub lotników, którym problemy zdrowotne nie pozwalały na służbę w personelu latającym.

Poniżej przedstawiono wykaz najczęściej spotykanych (prawdopodobnie nie wszystkich) specjalności żołnierzy Polskich Sił Powietrznych. Nie jest on także pełnym wykazem wszystkich specjalności RAF.

 

Specjalności personelu latającego.

Nazwa specjalności RAF
Skrót
Oficjalnie przyjęta nazwa polska lub tłumaczenie
Air Bomber-bombardier
Air GunnerA/Gnrstrzelec pokładowy
Air Observer-obserwator
Flight Engineer-mechanik pokładowy
Meteorological Air Observer-meteorolog pokładowy
Navigator-nawigator
Pilot-pilot
Radio Observer-radioobserwator (operator radaru pokładowego)
Wireless Operator (Air)-radiotelegrafista

Specjalności personelu naziemnego.

Nazwa specjalności RAF
Skrót
Oficjalnie przyjęta nazwa polska lub tłumaczenie
Aircraftshand (General Duties)ACH/GDbez specjalności *
Adjutant-adiutant (szef sztabu)
ArmourerArmrrusznikarz *
Armourer Assistant-pomocnik rusznikarza
Balloon Operator-operator balonu
CarpenterCarpstolarz *
Chaplain-kapelan
Clerk (General Duties)-kancelista *
Clerk Accounting-rachunkowy *
Cook and Butcher-kucharz i rzeźnik *
Driver Mechanical TransportDMTkierowca samochodowy
Education Officer-oficer oświatowy
Electrician IElect Ielektromechanik I *
Electrician IIElect IIelektromechanik II *
Engineer Officer-oficer techniczny
Equipment AssistantEq/Asstmagazynier *
Fabric Worker-tapicer *
Fire Fighter-strażak
Fitter Mechanical TransportFMTmajster samochodowy *
Fitter Armourer-zbrojmistrz *
Fitter I-majster samolotowy *
Fitter II AirframeFIIA (F2A)monter płatowcowy *
Fitter II EnginesFIIE (F2E)monter silnikowy *
Flight MechanicFMmechanik silnikowy *
Flight Mechanic AirframeFMAmechanik płatowcowy
Flight Mechanic EnginesFMEmechanik silnikowy
Flight RiggerF/Rmechanik płatowcowy *
Ground Gunner-obsługa karabinu maszynowego *
Instrument Maker-majster precyzyjny *
Instrument Repairer-mechanik precyzyjny *
Intelligence Officer-oficer taktyczny (oficer wywiadu)
Interpreter-tłumacz
Link Trainer InstructorLTIinstruktor trenażera naziemnego
Machine Tool Setter and Operator-podoficer narzędziowy *
Medical (Nursing Orderly)-sanitariusz *
Medical Officer-lekarz
Metal Worker-ślusarz
Meteorological Forecaster-meteorolog
Moto-cyclistMCmotocyklista *
Mechanical Transport Mechanic-mechanik samochodowy *
Parachute Packer-składacz spadochronów *
Photographer-fotolaborant *
Physical Training InstructorPTIinstruktor wychowania fizycznego *
Plant Operator-operator maszyn budowlanych
Plumber-hydraulik
Radar Mechanic-mechanik radarowy
RAF Police-żandarm *
Sanitary Duties-pomocnik sanitariusza *
Shoemaker-szewc
Telephone Operator-telefonista *
Turner-tokarz
Warrant Officer (Armament)-chorąży zbrojmistrz *
Warrant Officer (Discipline)-chorąży stacyjny *
Warrant Officer (Engineer)-chorąży techniczny *
Warrant Officer (Signals)-chorąży łączności *
Wireless and Electrician Mechanic-radio-elektro mechanik *
Wireless Operator Mechanic-radiomechanik i radiotelegrafista *
Wireless Operator (Ground)W/Op (G)radiotelegrafista (naziemny)
Welder-spawacz
Workshand-pracownik budowlany
* oficjalnie przyjęta nazwa polska (na podstawie Rozkazu Inspektora Sił Powietrznych nr 5/41 z 17 marca 1941 r.)

 

Wojciech Zmyślony