Polskie Siły Powietrzne w II wojnie światowej
Konrad Sztuka

Konrad Sztuka

Konrad Edward Sztuka urodził się 17 lipca 1920 r. w Cieszynie. Jego rodzicami byli Marian, funkcjonariusz Policji Państwowej, oraz Marianna z domu Hanzlik, nauczycielka robót ręcznych. Do szkół uczęszczał w rodzinnym mieście. Jako nastolatek wstąpił do cieszyńskiej IV Drużyny Harcerskiej im. Jana Kilińskiego. Będąc gimnazjalistą ukończył także kursy pilotażu szybowcowego w szkole LOPP na górze Chełm w Goleszowie oraz w Tęgoborzu w Małopolsce, uzyskując kolejno kategorie "A", "B", "C" oraz "D".

Latem 1939 r. Sztuka skierowany został do szkoły LOPP w Aleksandrowicach koło Bielska, gdzie miał rozpocząć przeszkolenie na lekkich samolotach turystycznych. Tam zastała go wojna. Nie brał udziału w kampanii wrześniowej jako żołnierz. Nie zdołał ewakuować się z Polski, lecz znalazł się w ZSRR i trafił do jednego z sowieckich łagrów, gdzie przez kolejne miesiące wykonywał niewolniczą pracę.

Po amnestii, będącej skutkiem podpisania układu Sikorski-Majski, Sztuka został zwolniony z łagru i 24 grudnia 1941 r. zgłosił się do komisji poborowej Wojska Polskiego w Kołtubance. W sierpniu 1942 r. przeszedł z oddziałami gen. Władysław Andersa do Iranu i dalej do Iraku. Jako osoba posiadająca wstępne przeszkolenie lotnicze wysłany został drogą morską do Wielkiej Brytanii, celem treningu i włączenia w skład Polskich Sił Powietrznych. 4 września 1942 r. był już w Wielkiej Brytanii. Naukę rozpoczął od kursów teoretycznych. Odbył je w ośrodku wyszkolenia personelu latającego Air Crew Training Centre w Hucknall (od 2 grudnia 1942 r. do 14 stycznia 1943 r.) oraz w Samodzielnym Dywizjonie Wyszkolenia Wstępnego (Polish Initial Training Wing) w Brighton (od 16 stycznia 1943 r. do 9 kwietnia 1943 r.). 24 czerwca 1943 r. rozpoczął w polskiej szkole pilotażu początkowego 25 (Polish) Elementary Flying Training School w Hucknall kurs za sterami samolotów Tiger Moth. Po jego pomyślnym ukończeniu, 25 sierpnia 1943 r trafił do polskiej szkoły pilotażu podstawowego w 16 (Polish) Service Flying Training School w Newton, gdzie pilotował Mastery. 23 lutego 1944 r. ukończył kurs i otrzymał odznakę pilota, po czym trafił do jednego z ośrodków szkolnych dla strzelców lub nawigatorów na praktykę w pilotażu. Po wylataniu odpowiedniej liczby godzin 30 maja 1944 r. trafił do jednostki wyszkolenia bojowego 61 Operational Training Unit w Rednal na kurs myśliwski.

22 sierpnia 1944 r. został przydzielony do 303 Dywizjonu Myśliwskiego im. Tadeusza Kościuszki, stacjonującego wówczas w Westhampnett. Pilotując Spitfire'y IX przez szereg miesięcy Sztuka brał udział w lotach bojowych - jego dywizjon latał wówczas przede wszystkim nad Francję i Holandię, eskortując bombowce oraz wykonując ataki na cele naziemne. W końcowych dniach wojny "Kościuszkowców" przezbrojono (jako jedyny polski dywizjon) na Mustangi IV. Po zakończeniu działań zbrojnych Sztuka pozostał z dywizjonem, parokrotnie zmieniając lotniska, w końcu trafiając 23 marca 1946 r. na stację RAF Hethel we wschodniej Anglii. 29 marca 1946 r. o godz. 9:55 Sztuka wystartował na lot treningowy (celem oblotu wyremontowanej maszyny). Chwilę po oderwaniu się samolotu od lotniska, nad lasem, na skutek defektu silnik Mustanga przestał pracować. Na niskiej wysokości maszyna zawadziła o drzewa, runęła na ziemię i eksplodowała. Pilot zginął na miejscu. Był ostatnim spośród "Kościuszkowców" pilotem, który zginął śmiercią lotnika.

Sierżant (Warrant Officer) Konrad Sztuka spoczął na cmentarzu w Norwich. Był odznaczony dwukrotnie Krzyżem Walecznych, dwukrotnie Medalem Lotniczym i Polowym Znakiem Pilota (nr 1754).

Wojciech Zmyślony