Bolesław Stramik

Bolesław Władysław Jan Stramik urodził się 1 listopada 1922 r. we Lwowie, z rodziców Franciszka i Anny z domu Mertens. Ojciec jego był rencistą wojskowym, w czasie I wojny światowej służącym w żandarmerii Legionów. Bolesław dorastał z czwórką rodzeństwa, braćmi: Janem i Jerzym oraz siostrami: Jadwigą i Zdzisławą. Ze Lwowa jego rodzina przeniosła się do Sanoka, gdzie uczęszczał do Państwowego Gimnazjum im. Królowej Zofii.

W czasie kampanii wrześniowej Stramik wraz z bratem został wcielony do hufca Przysposobienia Wojskowego sanockiego gimnazjum. Oddziały takie formowano w całym kraju na potrzeby zadań pomocniczych, które mogły być wykonywane przez nieletnich. Około 10 września Stramik dołączył do 2 Pułku Strzelców Podhalańskich (prawdopodobnie do batalionu marszowego tworzonego w Sanoku, który miał uzupełnić straty bojowe pułku na froncie; nigdy do tego nie doszło i batalion ten dołączył do 3 Brygady Górskiej). Brał udział w patrolach przeciwko dywersantom ukraińskim, którzy sabotowali działania Wojska Polskiego. Po agresji sowieckiej w składzie swojego oddziału przeszedł na Węgry.

Trafił do obozu internowania dla oficerów Wojska Polskiego w mieście Győr w północno-zachodniej części kraju. Wiosną 1940 r. opuścił obóz i rozpoczął naukę w Gimnazjum Polskim w Balatonzamárdi (obecnie Zamárdi), gdzie uczęszczał do pierwszej klasy licealnej o profilu matematyczno-fizycznym. Zdecydował się przerwać naukę przed uzyskaniem matury i uciec z Węgier do Wojska Polskiego na Bliskim Wschodzie. 13 lutego 1941 r. statkiem przypłynął do Hajfy. Po dwóch tygodniach otrzymał przydział do Ośrodka Zapasowego Samodzielnej Brygady Strzelców Karpackich, celem odbycia podstawowego przeszkolenia wojskowego. Następnie został przydzielony do Karpackiego Pułku Artylerii. Służył początkowo jako łącznik motocyklowy, potem jako zwiadowca artylerii lekkiej. 20 sierpnia 1941 r. drogą morską z kolegami z oddziału został przerzucony do Tobruku - oblężonego przez wojska włosko-niemieckie portu w Libii. SBSK w Tobruku broniła się aż do odblokowania twierdzy nocą z 9 na 10 grudnia 1941 r. "Karpatczyków" włączono do sił prowadzących ofensywę na Pustyni Libijskiej. Stramik brał udział w natarciu na Gazalę, walkach w Cyrenajce, a potem w działaniach obronnych w Mechili oraz w Gazali.

Nocą z 17 na 18 marca 1942 r. wraz z brygadą został wycofany do Egiptu, do obozowiska w El-Amiriya pod Aleksandrią. W drugiej połowie kwietnia SBSK wyruszyła dalej na wschód, do Palestyny i wreszcie do Iraku, gdzie połączyła się z armią gen. Władysława Andersa, tworząc w maju 1942 r. 3 Dywizję Strzelców Karpackich. 15 kwietnia 1942 r. Stramik odszedł do Szkoły Podchorążych Rezerwy Artylerii Lekkiej w Khanaqin w Iraku. Szkołę ukończył z wynikiem pomyślnym 30 sierpnia 1942 r., otrzymując równocześnie stopień bombardiera podchorążego i przydział do 3 Karpackiego Pułku Artylerii Lekkiej. Służył tam aż do momentu ochotniczego zgłoszenia się do lotnictwa, w odpowiedzi na prowadzony w dywizji nabór. Pod koniec listopada 1942 r. na pokładzie okrętu "Devonshire" odpłynął z Basry do Karaczi, a następnie, statkami "Nevada", "City of Paris" i "Empress of Canada" płynął do Wielkiej Brytanii. Nocą z 13 na 14 marca 1943 r. ten ostatni został zatopiony przez włoski okręt podwodny. Stramik szczęśliwie ocalał i po kilku godzinach spędzonych na szalupie ratunkowej został uratowany przez brytyjską korwetę "Petunia". Z innymi rozbitkami został odstawiony do Freetown w Brytyjskiej Afryce Zachodniej. Ostatecznie, 8 kwietnia 1943 r. dotarł do Liverpoolu na pokładzie statku "Mauretania".

Po przybyciu na Wyspy Brytyjskie został przydzielony do Bazy Sił Powietrznych w Blackpool. W maju skierowano go na teoretyczne kursy w ośrodku wyszkolenia personelu latającego Air Crew Training Centre w Hucknall oraz Samodzielnym Dywizjonie Wyszkolenia Wstępnego (Polish Initial Training Wing) w Brighton (od 9 października 1943 r. do 15 stycznia 1944 r.). Kurs pratyczny odbył w szkole pilotażu początkowego 25 (Polish) Elementary Flying Training School w Hucknall (od lutego do maja 1944 r. na Tiger Mothach), a następnie w szkole pilotażu podstawowego 16 (Polish) Service Flying Training School w Newton (od 18 maja do 18 października 1944 r. na Harvardach).

Jako wyszkolony pilot został skierowany do wyjazdu na Bliski Wschód. Stramik trafił do jednostki wyszkolenia bojowego 74 Operational Training Unit w Petach Tikwa w Palestynie. Od 1 grudnia 1944 r. do 5 lutego 1945 r. szkolił się tam na Spitfire'ach V w zakresie rozpoznania taktycznego, fotograficznego oraz współpracy z artylerią. Po ukończeniu trafił do jednostki wznawiającej pilotażu 5 Refresher Flying Unit w miejscowości Madna we Włoszech, celem zapoznania ze Spitfire'ami IX i warunkami latania operacyjnego w Italii. Nieco wcześniej, 1 grudnia 1944 r. został promowany na stopień podporucznika.

31 marca 1945 r. zameldował się w 318 Dywizjonie Myśliwsko-Rozpoznawczym "Gdańskim", bazującym na lotnisku w Forli. Wykonywał on zadania na rzecz 2 Korpusu Polskiego, w tym okresie będącego w przededniu bitwy o Bolonię. Stramik swój pierwszy lot bojowy wykonał 5 kwietnia i od tej pory regularnie pojawiał się nad liniami nieprzyjaciela. Nie wszystkie loty przebiegały bezproblemowo. 14 kwietnia 1945 r. po powrocie z rozpoznania taktycznego, przy podejściu do lądowania Stramik na skutek utraty szybkości lekko uszkodził Spitfire'a LF.IX (SM138). Loty operacyjne wykonywał jeszcze po formalnym końcu działań wojennych, aż do 20 maja latając rozpoznawczo nad południową Austrią w poszukiwaniu jednostek Wehrmachtu, które mimo kapitulacji mogły nie złożyć broni.

Po wojnie 318 Dywizjon stacjonował na północy Włoch. Piloci byli zajęci głównie lotami treningowymi oraz udziałem w powietrznych defiladach. W tym właśnie okresie - a dokładnie we wrześniu 1945 r. - 318 Dywizjon pozyskał Messerschmitta 109. Samolotem tym na stronę aliancką uciekł chorwacki dezerter narednik (sierżant) Vladimir Sandtner z 2 Eskadry Myśliwskiej 1 Bazy Lotniczej w Zagrzebiu (2 Lovacka Jato, 1 Zrakoplovna Luka Zagreb). Został odkupiony przez kpt. Włodzimierza Bereżeckiego i kpt. Jana Preihsa od amerykańskich żołnierzy za kilka flaszek alkoholu. Stramik zyskał sławę jako ochotnik do sprowadzenia tej maszyny lotem z lotniska Iesi na lotnisko Lavariano, gdzie ówcześnie stacjonował 318 Dywizjon. Lot przebiegł pomyślnie, choć z uwagi na użycie niewłaściwego paliwa, samolot mocno kopcił.

W 1946 r. Stramik przeżył dwa wypadki lotnicze. 26 stycznia, podczas lotu treningowego na Spitfirze LF.IX (PL254) z powodu przerwania silnika zmuszony był lądować przymusowo w rejonie lotniska Treviso. Doznał niegroźnych obrażeń. 31 lipca podczas powrotu z lotu treningowego, w momencie podchodzenia do lądowania przeciągnął i rozbił swojego Spitfire'a HF.IX (ML405) na pasie startowym lotniska Treviso, samemu wychodząc z opresji bez szwanku.

W sierpniu 1946 r. 318 Dywizjon zdał swoje samoloty i sam wyruszył koleją do Francji, a stamtąd drogą morską do Anglii. Personel skoszarowano w polskiej bazie lotniczej Coltishall, gdzie doczekał rozformowania polskiego lotnictwa. Stramik wstąpił do Polskiego Korpusu Przysposobienia i Rozmieszczenia, oczekując na rozwój wypadków. Stacjonował w bazach Dunholme Lodge oraz Framlingham. Rozważał emigrację do Ameryki Południowej, ale ostatecznie pozostał w Wielkiej Brytanii.

Zdemobilizował się 20 grudnia 1948 r. w polskim stopniu podporucznika i brytyjskim stopniu Flying Officera. Odznaczony został Krzyżem Walecznych, Medalem Lotniczym, Polowym Znakiem Pilota (nr 1896), włoskim Croce al valor militare (jako jeden z nielicznych polskich lotników) oraz brytyjskimi medalami pamiątkowymi. Wykonał łącznie 30 lotów bojowych i trzy operacyjne.

Osiadł w Norwich. Choć przez jakiś czas pracował w domu towarowym, po pewnym czasie znalazł pracę w lotnictwie. Został instruktorem w założonym w 1957 r. aeroklubie Fakenham Flying Group. Szkolił adeptów lotnictwa latając z lotniska Little Snoring (dawnej bazy RAF) m.in. na Tiger Mothach. Od 1961 r. był szefem instruktorów (Chief Flying Instructor) klubu. Później na identycznym stanowisku pracował w aeroklubie Waveney Flying Group na lotnisku Seething.

29 lipca 1960 r. przyjął brytyjskie obywatelstwo. Po wojnie dwukrotnie odwiedził Polskę. Był trzykrotnie żonaty: z Patricią, Anne oraz z Johanną. Z ostatniego małżeństwa miał córki Louise i Caroline.

Podporucznik Bolesław Stramik zmarł nagle w Norwich 15 lipca 1988 r. Miał 65 lat. Pochowany został na cmentarzu kościelnym św. Andrzeja i św. Piotra (St Andrew and St Peter Churchyard) w Norwich.

Wojciech Zmyślony