Polskie Siły Powietrzne w II wojnie światowej
Jerzy Solak

Jerzy Solak

Jerzy Jakub Solak urodził się 22 sierpnia 1910 r. w Przecławiu, majątku Reyów niedaleko Mielca (jego ojciec był tam zarządcą). Następnie mieszkał w Bukowinie, a od 1920 r. we Lwowie. W 1928 r. w mieście tym zdał maturę i wstąpił na Wydział Inżynierii Lądowej i Wodnej na Politechnice Lwowskiej. Studia ukończył w 1933 r. z tytułem inżyniera. Zainteresowanie lotnictwem (w czasie studiów latał w Aeroklubie Lwowskim) skłoniło go do zgłoszenia się do Szkoły Podchorążych Rezerwy Lotnictwa w Dęblinie. Ukończył ją w 1934 r. jako pilot. Korzystał z prawa latania w Eskadrze Treningowej 6 Pułku Lotniczego we Lwowie, regularnie też odbywał ćwiczenia z eskadrami myśliwskimi. Brał także udział (z bratem Bolesławem jako nawigatorem) na sportowych samolotach w różnych imprezach, m.in.: w latach 1935, 1936 i 1937 zajmował miejsca kolejno 4, 3 i 2 w Krajowych Zawodach Lotniczych; latem 1937 r. na RWD-13 brał udział w mitingu w Szwajcarii, a w 1939 r. poleciał do Anglii, wracając do Polski na kilka dni przed wybuchem II wojny światowej.

W związku z mobilizacją Solak zgłosił się do 6 Pułku Lotniczego. Otrzymał przydział najpierw do Eskadry Treningowej, a później - jako instruktor akrobacji na PWS-26 - do Ośrodka Pilotażu Podstawowego nr 1 w Brzeżanach. Wraz z personelem ośrodka trzymał się przez całą kampanię wrześniową. Nie walczył, a 17 września na PWS-26 przeleciał do Rumunii (wylądował w Czerniowcach). W Rumunii przebywał w obozie dla internowanych w Focsani, skąd uciekł. Następnie, już w Bukareszcie zajmował się pomocą dla polskich lotników i organizowaniem dla nich przerzutów do Francji. Jego dalsze losy w Rumunii i Francji są nieznane.

8 lutego 1940 r. Solak odpłynął do Anglii, gdzie ulokowany został w polskim obozie w Eastchurch. 30 maja tego roku został przeniesiony do Blackpool, zaś 22 lipca rozpoczął kurs na Spitfire'ach w jednostce wyszkolenia bojowego 7 Operational Training Unit w Hawarden. 2 września 1940 r. skierowany został do 151 Dywizjonu Myśliwskiego RAF (151 Squadron) w Digby, lecz już 29 września odszedł do 249 Dywizjonu Myśliwskiego RAF (249 Squadron) w North Weald. W obu tych jednostkach latał na Hurricane'ach. 24 lutego 1941 r. dostał przydział do formującego się w Acklington 317 Dywizjonu „Wileńskiego”. W dywizjonie tym pozostał przez ponad rok, latając kolejno na Hurricane'ach I, II i Spitfire'ach V. 18 grudnia 1941 r. startując na operację "Veracity" (osłona bombowców atakujących niemieckie okręty w Breście) zderzył się z innym Spitfirem, który z powodu słabej widoczności (mgła) zatrzymał się w czasie kołowania na płycie lotniska. Pilot tego samolotu, por. Marian Sikorski, zginął na miejscu, zaś Solak odniósł jedynie niegroźne obrażenia.

9 czerwca 1942 r. Solak przeniesiony został do 164 Dywizjonu Myśliwskiego RAF (164 Squadron), a od 7 sierpnia 1942 r. służył w 609 Dywizjonie Myśliwskim RAF (609 Squadron). 2 listopada 1942 r. odszedł na własną prośbę do jednostki doświadczalnej rozwoju taktyki walki powietrznej - Air Fighting Development Unit w Duxford. 9 kwietnia 1943 r. trafił do 41 Dywizjonu Myśliwskiego RAF (41 Squadron), jednej z zaledwie dwóch jednostek wyposażonych w Spitfire'y XII. 4 czerwca 1943 r. na tym właśnie typie myśliwca zestrzelił w rejonie Folkstone Focke-Wulfa 190. 25 października 1943 r. Solak przeniesiony został jako oficer łącznikowy do dowództwa Lotnictwa Myśliwskiego RAF (Fighter Command). 12 lutego 1944 r. odszedł stamtąd i do 4 maja 1944 r. kilkakrotnie zmieniał przydziały (do różnych jednostek niebojowych).

5 maja 1944 r. skierowany został na staż do 8 Armii Powietrznej USAAF (8th Air Force), a 1 lipca 1944 r. do 9 Armii Powietrznej USAAF (9th Air Force), gdzie służył jako oficer operacyjny 48 Grupy Myśliwskiej USAAF (48th Fighter Group) w Ibsley, złożonej z 492, 493 i 494 Dywizjonu Myśliwskiego USAAF (492nd, 493rd, 494th Fighter Squadron USAAF), a wyposażonej w ciężkie myśliwce P-47 Thunderbolt. Po inwazji w Normandii, w połowie lipca 1944 r., jednostka przeniosła się na lotnisko Deux-Jumeaux we Francji i wspierała działania wojsk lądowych. Solak korzystając ze sposobności uczestniczył w lotach na atakowanie celów naziemne. Podczas jednego z takich zadań, 10 sierpnia 1944 r., został zestrzelony przez obronę przeciwlotniczą w rejonie miasta Tinchebray w Normandii. Wylądował bez podwozia wśród drzew, rozbijając doszczętnie swoją maszynę - P-47D-22-RE F4-V (42-26334) z 492 Dywizjonu USAAF. Sam doznał przy tym obrażeń obrażeń: złamania żeber oraz ran kończyn. Z wraku został wyciągnięty przez niemieckich żołnierzy. Przewieziono go do szpitala w Paryżu, z którego uciekł i doczekał nadejścia frontu. Pod koniec sierpnia trafił na oddziały alianckie, a już 30 sierpnia zameldował się z powrotem w 48 Grupie.

18 grudnia 1944 r. Solak został przeniesiony do Dowództwa Sił Powietrznych w Londynie. 24 kwietnia 1945 r. został odkomenderowany do Bazy Sił Powietrznej w Blackpool, zaś 7 czerwca 1945 r. trafił do dowództwa 84 Grupy Myśliwskiej RAF (84 Group), w skład której wchodziło m.in. polskie 131 Skrzydło Myśliwskie. 6 maja 1946 r. powrócił do Wielkiej Brytanii i skierowany został do bazy Coltishall, gdzie stacjonowały polskie dywizjony II Skrzydła Myśliwskiego.

Jerzy Solak odznaczony był Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari (nr 11122), trzykrotnie Krzyżem Walecznych, trzykrotnie Medalem Lotniczym, Polowym Znakiem Pilota (nr 607) oraz Odznaką Honorową za Rany i Kontuzje. Służbę w lotnictwie zakończył z polskim stopniem kapitana i brytyjskim Flight Lieutenanta. Wykonał łącznie 135 lotów bojowych. Po demobilizacji założył prywatną firmę, zajmującą się odbudową zniszczonych domów jednorodzinnych w Londynie. Wiosną 1949 r. wyemigrował do Stanów Zjednoczonych. Początkowo pracował w Nowym Jorku, później w San Francisco i w Kalifornii. Był projektantem m.in. gmachu opery oraz najwyższego wieżowca w tym mieście. Pod koniec życia mieszkał w miejscowości Emeryville w Kalifornii, gdzie zmarł 5 lutego 2002 r. w wieku 91 lat.

Data
Samolot
Jednostka
Zniszczony
na pewno
Zniszczony
prawdo-
podobnie
Uszkodzony
04.06.1943 Spitfire XII, EB-B (MB800) 41 Dywizjon RAF Fw 190    
   
Razem
1
0
0

Wojciech Zmyślony