Polskie Siły Powietrzne w II wojnie światowej
Mikołaj Sasinowski

Mikołaj Sasinowski

Mikołaj Sasinowski urodził się 16 listopada 1909 r. we wsi Mieczki w późniejszym powiecie łomżyńskim województwa białostockiego, w rodzinie rolników, Józefa i Anny z domu Wiśniewskiej. Był jednym z dziesięciorga ich dzieci. W 1920 r. podjął naukę w prywatnym gimnazjum w Łomży. Przerwał ją po roku z powodu choroby ojca. W 1922 r., zgodnie z pragnieniem rodziców, rozpoczął dalszą naukę w Kolegium Świętego Feliksa Ojców Kapucynów w Łomży, jako kandydat do tego zakonu. Ponieważ ojcowie kapucyni nie posiadali własnej szkoły, uczęszczał do Męskiego Gimnazjum „Unitas”, prowadzonego przez Zjednoczenie Księży Diecezji Sejneńskiej „Unitas”. W 1927 r. opuścił Kolegium Kapucynów. Zdał egzamin do Państwowego Gimnazjum im. Tadeusza Kościuszki w Łomży. Działał w Sodalicji Mariańskiej, Kole Humanistów, Kole Sportowym i harcerstwie. W 1930 r. zdał maturę.

11 sierpnia 1930 r. został powołany do czynnej służby wojskowej, na 10-miesięczne przeszkolenie wojskowe w Batalionie Podchorążych Rezerwy Piechoty nr 10 w Gródku Jagiellońskim. Po jego ukończeniu został przydzielony do 33 Pułku Piechoty w Łomży. 16 września 1931 r. został przeniesiony do rezerwy w stopniu plutonowego podchorążego.

4 października 1931 r. wstąpił do Seminarium Duchownego w Łomży. W czasie studiów pełnił funkcję dziekana alumnów. 28 marca 1935 r. otrzymał święcenia kapłańskie z rąk biskupa łomżyńskiego Stanisława Kostki Łukomskiego. 7 kwietnia 1935 r. rozpoczął pracę duszpasterską jako wikariusz w parafii pw. św. Aleksandra w Suwałkach.

We wrześniu 1936 r. podjął studia na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Józefa Piłsudskiego w Warszawie (Uniwersytetu Warszawskiego). W maju 1939 r. uzyskał tytuł magistra prawa kanonicznego na podstawie pracy pt. „Capitulum sede vacante”. Od października 1936 r. do lipca 1939 r. pracował jako katecheta w jednym z żeńskich gimnazjów w Warszawie. W czerwcu 1939 r. wyjechał do Paryża w celu zebrania w bibliotece tamtejszego uniwersytetu materiałów do pracy doktorskiej oraz nauki języka francuskiego.

Wybuch wojny zastał go we Francji. Już 1 października 1939 r. wstąpił do formowanego na uchodźstwie Wojska Polskiego jako zwykły żołnierz. Został instruktorem w pułku szkolnym w obozie Coëtquidan w miejscowości Guer. W styczniu 1940 r. został przeniesiony do Polskich Sił Powietrznych jako kapelan wojskowy i w stopniu kapitana dostał przydział do Centrum Wyszkolenia Lotnictwa na lotnisku Bron na przedmieściach Lyonu. Otaczał również opieką duszpasterską polskich robotników-emigrantów w okolicach Lyonu. 25 czerwca 1940 r., po klęsce Francji, ewakuował się wraz z polskimi lotnikami do Afryki Północnej. Był jednym z organizatorów akcji przelotu lotników polskich z Francji do Algierii, skąd ich przewieziono do Wielkiej Brytanii.

17 lipca 1940 r. został kapelanem w jednostce wyszkolenia bojowego 18 Operational Training Unit w Hucknall (przeniesionej następnie do Bramcote), w którym lotnicy polskich dywizjonów odbywali kursy zgrywania załóg i doskonalenia bojowego. Okresie, gdy jego oddział stacjonował w Bramcote, był także kapelanem 308 Dywizjonu Myśliwskiego „Krakowskiego”, stacjonującego w odległej o 70 kilometrów bazie RAF Baginton. Od czerwca 1941 r. był kapelanem 304 Dywizjonu Bombowego „Ziemi Śląskiej” i 305 Dywizjonu Bombowego „Ziemi Wielkopolskiej” w bazie RAF Lindholme. 10 października 1942 r. został przeniesiony do Centrum Wyszkolenia Ziemnego w Halton. Oprócz posługi kapelana, był w tej bazie także katechetą i wychowawcą w Lotniczej Szkole Technicznej dla Małoletnich - Gimnazjum nr 2.

Niezależnie od działalności duszpasterskiej, zajmował się także działalnością kulturalno-oświatową i charytatywną. Był organizatorem i wykładowcą na kursach handlowych. Opiekował się chorymi i rannymi lotnikami. Służbę w Polskich Siłach Powietrznych zakończył w stopniu majora i Squadron Leadera. Został odznaczony trzykrotnie Medalem Lotniczym.

Pod koniec listopada 1946 r. wrócił do Polski. 2 grudnia 1946 r. został wikariuszem w parafii pw. Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny w Ostrołęce i katechetą w ostrołęckich szkołach średnich.

We wrześniu 1947 r. podjął studia na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Warszawskiego. 1 kwietnia 1948 r. uzyskał doktorat prawa kanonicznego na podstawie dysertacji pt. „Wiek w ustawodawstwie kościelnym”. Uczęszczał również na seminarium patrologii i homiletyki. W roku akademickim 1948/1949 studiował katolicką naukę społeczną na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim.

1 lipca 1949 r. został mianowany profesorem teologii moralnej w Seminarium Duchownym w Łomży. W tym samym miesiącu mianowano go ojcem duchownym łomżyńskiego seminarium. Był również wykładowcą patrologii (1949-1951), kaznodziejstwa (1949-1953). Prowadził seminarium naukowe z teologii moralnej. Wprowadził w seminarium konferencje i rekolekcje ascetyczne, które głosił przez 18 lat. 14 listopada 1957 r. został kanonikiem Kapituły Katedralnej w Łomży. Od 1970 r. już jako biskup był wykładowcą teologii moralnej szczegółowej dla alumnów VI roku.

Od 1959 r. był członkiem Kolegium ds. Trzeźwości w Polsce przy Episkopacie Polski. W 1965 r. został mianowany sędzią prosynodalnym łomżyńskiego Sądu Biskupiego. 31 stycznia 1967 r. został dyrektorem Unii Apostolskiej dla Duchowieństwa. 23 września 1968 r. został mianowany rektorem Seminarium Duchownego w Łomży. W dniach 28-30 października 1968 r. prowadził trzydniowe rekolekcje dla kleryków, którzy po dwóch latach służby wojskowej wracali do seminariów. Jednym z nich był alumn Jerzy Popiełuszko.

19 marca 1970 r. papież Paweł VI mianował księdza Sasinowskiego biskupem łomżyńskim. 4 kwietnia 1970 r. został konsekrowany w łomżyńskiej katedrze przez Prymasa Polski kardynała Stefana Wyszyńskiego. Współkonsekratorami byli biskup siedlecki Jan Mazur i sufragan łomżyński Aleksander Mościcki. Hasłem i motywem przewodnim swego biskupstwa uczynił zawołanie patrona katedry łomżyńskiej św. Michała Archanioła: „Któż jak Bóg”.

Jako rządca diecezji erygował 11 nowych parafii. Uzyskał pozwolenie władz na budowę ponad 30 kościołów i kaplic. Dbał o konserwację zabytkowych świątyń. Zmodernizował budynek Seminarium Duchownego i uzyskał zezwolenie na jego rozbudowę. W zespole poklasztornym w Tykocinie zorganizował Dom Księży Emerytów. 4 października 1980 r. w Suwałkach erygował Instytut Wyższej Kultury Religijnej. Powołał w Łomży Diecezjalny Instytut Pastoralny z cotygodniowymi wykładami dla księży, katechetów i kleryków. Zorganizował w Łomży punkt konsultacyjny warszawskiej Akademii Teologii Katolickiej i kierował na studia wielu księży. Rozwijał kult maryjny. Doprowadził do koronacji obrazów Matki Bożej w sanktuariach w Sejnach i Hodyszewie. W 1975 r. zorganizował obchody 50-lecia diecezji łomżyńskiej z udziałem Episkopatu Polski.

Krytycznie odnosił się do komunistycznych władz Polski. Już w 1970 r. Urząd ds. Wyznań, który co roku przedstawiał „preliminarz” poborowy kleryków do wojska, podzielony na diecezje, zalecał powołanie do służby wojskowej wszystkich alumnów pierwszego roku Seminarium Duchownego w Łomży z uwagi na niewłaściwe wystąpienia publiczne bp. Sasinowskiego.

Wspierał powstały w 1980 r. NSZZ „Solidarność”. 12 września 1981 r. na placu przy farze poświęcił sztandar „Solidarności” PKS Ostrołęka. W czasie mszy odprawionej w kościele katedralnym w Łomży 1 listopada 1981 r. wyraził podziw i zaufanie dla przywódców NSZZ „Solidarność” jako osób działających na rzecz ratowania Polski od katastrofy. 22 listopada 1981 r. w kościele pw. Świętego Jakuba w Drozdowie koło Łomży poświęcił tablicę ku czci Romana Dmowskiego. 28 stycznia 1982 r., w kilka tygodni po wprowadzeniu stanu wojennego, odwiedził internowanych w Suwałkach. W tym samym miesiącu prosił wojskowego komisarza województwa łomżyńskiego o zwolnienie kilkunastu internowanych. Żądał, by od ludzi nie domagano się podpisywania lojalek i rezygnacji z członkostwa w „Solidarności”. W marcu 1982 r. wysłał list protestacyjny do wojewody łomżyńskiego Jerzego Zientary, po zdjęciu krzyży w Szkole Podstawowej nr 5 w Łomży. 30 marca 1982 r. odwiedził Ośrodek Odosobnienia w Iławie i Ośrodek Odosobnienia dla Internowanych Kobiet w Gołdapi.

Pracował w trzech komisjach Episkopatu Polski. Był przewodniczącym Komisji ds. Duszpasterstwa Kobiet, wiceprzewodniczącym Komisji ds. Trzeźwości oraz członkiem Komisji ds. Duszpasterstwa Ogólnego. Z jego inicjatywy 2 maja 1982 r. na Jasnej Górze polskie kobiety ofiarowały na ołtarzu Kielich Życia i Przemiany, jako wotum dla Matki Najświętszej za Jej 600-letnią opiekę nad polskim narodem z prośbą o przemianę serc Polaków. Był powszechnie znany jako propagator idei trzeźwościowej.

Był Krajowym Duszpasterzem Kombatantów. Z jego inicjatywy w końcu lat 70. XX wieku rozpoczęły się coroczne Ogólnopolskie Pielgrzymki Żołnierzy Polski Walczącej na Jasną Górę, w każdą drugą niedzielę września. Jako delegat Episkopatu Polski wziął udział w 40. Międzynarodowym Kongresie Eucharystycznym w Filadelfii w dniach 1-8 sierpnia 1976 r. Uczestniczył w XI Światowym Zlocie Lotników Polskich w Hamilton i w Jubileuszowym Zjeździe Wychowanków Szkół Małoletnich w Londynie w lipcu 1977 r.

Biskup major Mikołaj Sasinowski zmarł 6 września 1982 r. w łomżyńskim szpitalu. Miał 72 lata. Spoczął w krypcie katedry w Łomży.

Bogusław Szwedo