Polskie Siły Powietrzne w II wojnie światowej
Edward Pilch

Edward Pilch

Edward Roman Pilch urodził się 25 lutego 1915 r. we wsi Tarnowiec na Podkarpaciu, na terenie późniejszego powiatu jasielskiego w województwie krakowskim. W pobliskim Jaśle uczęszczał do Szkoły Powszechnej im. Romualda Traugutta, a następnie Państwowego Gimnazjum Męskiego im. Króla Stanisława Leszczyńskiego, gdzie w 1934 r. uzyskał maturę. Wstąpił do wojska, rozpoczynając 1 października 1934 r. kurs unitarny w Szkole Podchorążych Piechoty w Różanie. Zgłosił się do lotnictwa i od 15 lipca do 13 sierpnia 1935 r. ukończył szkolenie w Wojskowym Ośrodku Szybowcowym w Ustianowej w Bieszczadach, zdobywając kategorię „A”. 15 września 1935 r. został przeniesiony na drugi rok Szkoły Podchorążych Lotnictwa w Dęblinie. Trafił do grupy pilotów, a na trzecim roku został skierowany na specjalizację myśliwską. 15 października 1937 r., po ukończeniu szkoły, został promowany na stopień podporucznika.

Bezpośrednio po promocji dostał przydział do 123 Eskadry Myśliwskiej w III/2 Dywizjonie Myśliwskim 2 Pułku Lotniczego w Krakowie. Eskadra była wyposażona w rodzimej produkcji myśliwce PZL P.7. W okresie od 19 października 1938 r. do 15 lipca 1939 r. był dowódcą II plutonu kursu pilotażu w Eskadrze Treningowej Dywizjonu Szkolnego 2 Pułku Lotniczego. W lipcu 1939 r. został przeniesiony do 122 Eskadry Myśliwskiej, gdzie objął stanowisko zastępcy dowódcy, kpt. Mieczysława Wiórkiewicza. Jednostka miała nieco lepszy sprzęt, PZL P.11c. 31 sierpnia III/2 Dywizjon wyruszył z Rakowic na polowe lotnisko w podkrakowskich Balicach. Pierwszy lot bojowy w kampanii wrześniowej Pilch wykonał już rankiem 1 września, ok. godz. 5:30 prowadząc klucz myśliwców przeciwko niemieckiej wyprawie bombowców nurkujących z jednostki I./StG 2 atakującej lotnisko 2 Pułku Lotniczego. Tego samego dnia wykonał jeszcze trzy inne loty bojowe.

Po śmierci dowódcy III/2 Dywizjonu, kpt. Mieczysława Medweckiego, stanowisko to objął kpt. Walerian Jasionowski, dotychczasowy oficer taktyczny dywizjonu. Jego miejsce z kolei, wciąż 1 września, zajął Pilch. W związku natłokiem obowiązków, do końca kampanii wrześniowej nie latał bojowo. Z czasem przesuwał się z krakowskimi eskadrami na kolejne lotniska polowe, podążając najpierw na północny, a potem na południowy wschód. W dniu agresji Związku Sowieckiego na Polskę na rozkaz dowódcy dywizjonu przekroczył granicę Rumunii. Przeleciał tam za sterami jednego z ocalałych samolotów - P.11c (8.33).

Został internowany, lecz po krótkim pobycie w obozie w Focșani zbiegł i dotarł do portu Balcic (obecnie Bałczik w Bułgarii) nad Morzem Czarnym, skąd 15 października 1939 r. na pokładzie greckiego statku „Ajos Nikolaos” odpłynął do Bejrutu. Po krótkim pobycie na Bliskim Wschodzie, zaokrętował się na francuski „Ville de Strasbourg”, którym 29 października dotarł do Marsylii. Po przybyciu do Francji został skierowany do koszar lotnictwa w mieście Salon, gdzie zorganizowano tymczasowy obóz dla oficerów polskiego lotnictwa.

Pilch został wyznaczony do wyjazdu do Anglii. Przybył tam drogą morską 24 stycznia 1940 r. Został wcielony do ochotniczej rezerwy brytyjskiego lotnictwa - Royal Air Force Volunteer Reserve. Początek 1940 r. spędził w Centrum Lotnictwa Polskiego w bazie RAF Eastchurch ucząc się regulaminów wojskowych i języka. Od 1 marca szkolił się na brytyjskim sprzęcie w szkole pilotażu początkowego 15 Elementary Flying Training School w Rednall. 26 marca został przeniesiony do bazy RAF w Hucknall. Latem przeszkolił się na Hurricane'ach w jednostce wyszkolenia bojowego 6 Operational Training Unit w Sutton Bridge. 16 lipca 1940 r. przydzielony został do pierwszej polskiej jednostki myśliwskiej na terenie Wielkiej Brytanii - 302 Dywizjonu Myśliwskiego „Poznańskiego”, formowanego w bazie RAF Leconfield. Po osiągnięciu przez dywizjon gotowości bojowej, Pilch został z jednostką przeniesiony do Northolt pod Londynem, na pierwszą linię walk bitwy o Anglię.

Pierwsze zaliczone zestrzelenie nieprzyjacielskiego samolotu Pilch uzyskał 15 września 1940 r., gdy podczas kolejnego startu w tym dniu 302 Dywizjon przechwycił grupę Dornierów z eskortą. Po długim pościgu zgłosił zestrzelenie u ujścia Tamizy Do 17 i Do 215 (przy weryfikacji jego zestrzeleń przez tzw. komisję Bajana pierwsze z tych zwycięstw odrzucono). Kolejne pewne zestrzelenie bombowca, tym razem Junkersa 88, zaliczono mu 18 września. Samolot stał się celem Polaka także nad ujściem Tamizy. Po przeniesieniu dywizjonu do bazy RAF Westhampnett położonej na południowy zachód od Londynu częstotliwość lotów bojowych spadła, w rezultacie czego do spotkań z Niemcami prawie nie dochodziło. Konto 302 Dywizjonu w nowym roku otworzyli dopiero 16 lutego 1941 r. Pilch i plut. Marian Wędzik. Po starcie alarmowym w rejonie miasta Bongor Regis dogonili i zaatakowali Junkersa 88. Każdemu z lotników zaliczono po połowie zwycięstwa pewnego.

20 lutego 1941 r. o godz. 9:55, Pilch w czterosamolotowym kluczu wystartował do treningowej walki powietrznej w rejonie własnego lotniska. Poza nim w zadaniu wzięli udział: ppor. Bronisław Bernaś, ppor. Marceli Neyder i sierż Marian Rytka. Po osiągnięciu wysokości 20 000 stóp (ok. 6100 metrów) piloci rozpoczęli pojedynki w dwójkach: Rytka z Neyderem, a Pilch z Bernasiem. W pewnym momencie, znajdując się na wysokości 15 000 stóp (ok. 4600 metrów) samolot Pilcha rozpoczął niekontrolowane nurkowanie. Tuż nad ziemią zaczęły wydobywać się z niego płomienie i dym. Hurricane I WX-X (R2687) rozbił się koło miasta Arundel w hrabstwie West Sussex.

Porucznik (Pilot Officer) Edward Pilch został pochowany na cmentarzu Chichester Cemetery w Chichester. Odznaczony był Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari (nr 9265), Krzyżem Walecznych, Medalem Lotniczym oraz Polowym Znakiem Pilota (nr 391).

Data
Samolot
Jednostka
Zniszczony
na pewno
Zniszczony
prawdo-
podobnie
Uszkodzony
15.09.1940 Hurricane I, WX-Z (P3086) 302 Dywizjon Do 215    
18.09.1940 Hurricane I, WX-T (V7417) 302 Dywizjon Ju 88    
16.02.1941 Hurricane I, WX-T (P3877) 302 Dywizjon 1/2 x Ju 88    
   
Razem
2 i 1/2
0
0

Wojciech Zmyślony