Albrecht Pagieła

Albrecht Pagieła urodził się 13 listopada 1917 r. w Cieszynie (rodzice Edward - mistrz murarski - i Ewa z domu Żebrok). Edukację pobierał w rodzinnym mieście, w 1934 r. kończąc szóstą klasę Państwowego Gimnazjum Matematyczno-Przyrodniczego. Podjął pracę zarobkową jako kreślarz i kelner. Na początku listopada 1937 r. wstąpił do wojska i przydzielony został do 6 Pułku Lotniczego we Lwowie. Po przejściu okresu rekruckiego w pułkowej Eskadrze Szkolnej rozpoczął kurs radiotechniczny i w chwili wybuchu wojny był pomocnikiem radiomechanika w stopniu starszego szeregowca. Został ewakuowany z Bazą Lotniczą nr 6 na południe kraju, a po agresji radzieckiej 17 września 1939 r. przekroczył granicę rumuńską. Został skierowany do obozu i w przeciwieństwie do większości lotników polskich na internowaniu pozostał bardzo długo. Dopiero 16 maja 1940 r. udało mu się przedostać do Francji, tego samego dnia został skierowany do polskiego Centrum Wyszkolenia Lotnictwa w Lyon-Bron. Po upadku Francji na przełomie czerwca i lipca 1940 r. drogą morską przedostał się do Anglii.

W Wielkiej Brytanii został przeniesiony do wojsk lądowych i od 6 lipca 1940 r. służył w 10 Kompanii Saperów 1 Korpusu Polskiego w Szkocji, biorąc początkowo udział w osłonie szkockiego wybrzeża przed spodziewanym desantem niemieckim. Do lotnictwa powrócił dopiero 21 stycznia 1942 r., kiedy to przeniesiony został do Blackpool. W tym okresie w ewidencji wojskowej zmianie uległ zapis jego nazwiska - od 1940 r. w armii figurował (i podpisywał się) jako Albrecht Pagieło, co potem omyłkowo przekręcono na formę Pagiełło.

Od 12 lutego do 1 czerwca 1942 r. Pagieła szkolił się w Blackpool na wstępnym (teoretycznym) kursie dla strzelców-radiotelegrafistów, po czym 8 lipca 1942 r. przeniesiony został do 1 Signal School w Cranwell na szkolenie praktyczne dla radiotelegrafistów. Po jego ukończeniu od 13 listopada brał udział w kursie dla strzelców pokładowych w 8 Air Gunnery School w Evanton (strzelanie z pokładu samolotu do holowanych przez inny samolot rękawów), a 19 grudnia 1942 r. powrócił do Blackpool, aby oczekiwać na dalszy przydział. 23 lutego 1943 r. skierowany został do jednostki wyszkolenia bojowego 18 Operational Training Unit (18 OTU) w Bramcote celem zapoznania się z bombowymi Wellingtonami oraz skompletowania pięcioosobowej załogi.

Wreszcie 18 sierpnia 1943 r. Pagieła z załogą został przydzielony do 305 Dywizjonu Bombowego "Ziemi Wielkopolskiej" w Ingham. Stało się to w momencie, gdy zapadła decyzja o włączeniu 305 Dywizjonu do lotnictwa taktycznego (2 Tactical Air Force). W związku z tym we wrześniu dywizjon przesunięto na lotnisko Swanton Morley i dostarczono mu nowe dwusilnikowe lekkie bombowce Mitchell z czteroosobową załogą (pilot, nawigator, radiotelegrafista i strzelec). 15 października 1943 r. Pagieła został przeniesiony celem doszkolenia do jednostki wyszkolenia bojowego 13 Operational Training Unit w Bicester, wracając do dywizjonu 20 listopada 1943 r. Zdążył wziąć udział w jednym z zaledwie 5 nalotów przeprowadzonych przez polskie lotnictwo na Mitchellach (26 listopada 1943 r., bombardowanie wyrzutni latających bomb V1 w Martinvast we Francji). Wkrótce potem 305 Dywizjon ponownie został przezbrojony - tym razem na Mosquito z dwuosobową załogą, wobec czego wszystkich strzelców i radiotelegrafistów przeniesiono do innych jednostek.

11 grudnia 1943 r. Pagieła dostał przydział do 18 OTU w Finningley, gdzie po raz wtóry przeszedł pełny kurs zgrywania załóg. 10 lutego 1944 r. przydzielony został do 300 Dywizjonu Bombowego "Ziemi Mazowieckiej". Początkowo latał w nim na Wellingtonach, a następnie (od marca 1944 r.) na czterosilnikowych Lancasterach (resztę załogi stanowili: st. sierż. pil. Jan Danieluk, ppor. obs. Kazimierz Gałat, plut. bomb. Zbigniew Witrylak, plut. mech. pokł. Jan Kabulski, plut. strz. Henryk Czyżyk oraz plut. strz. Kazimierz Wziątek).

Nocą z 25 na 26 lipca 1944 r. wystartował z Faldingworth na swój 22 lot bojowy z zadaniem bombardowania Stuttgartu. Podczas lotu w stronę Niemiec 4 km na południe od miejscowości Lailly-en-Val niedaleko Orleanu jego Lancaster III BH-M (PB252) zderzył się w powietrzu z innym samolotem. Przypuszczalnie był to zestrzelony przez nocnego myśliwca Lancaster III PM-G (ND903) ze 103 Dywizjonu Bombowego RAF (103 Squadron) z załogą: pilot F/O Maurice B. Dyer, nawigator P/O Robert Dey, bombardier F/O Robert J. B. Warren, radiotelegrafista W/O Laurence L. Tommie, mechanik pokładowy Sgt Reginald W. Nanson oraz strzelcy Sgt Raymond A. O. Blanchard i Sgt Reginald J. Price. W wyniku kolizji we wrakach samolotów zginęli Pagieła, Danieluk, Gałat, Kabulski i Czyżyk, a także wszyscy Kanadyjczycy. Ocaleli jedynie Wziątek oraz Witrylak, którzy uratowali się na spadochronach i po parunastu dniach powrócili do Wielkiej Brytanii.

Plutonowy (Flight Sergeant) Albrecht Pagieła spoczął w kwaterze grobów wojennych Wspólnoty Brytyjskiej na Grand Cimetiere (Cmentarzu Wielkim, znanym również jako Cmentarz Główny) w Orleanie. Odznaczony był Krzyżem Walecznych, dwukrotnie Medalem Lotniczym oraz Polowym Znakiem Strzelca Radiotelegrafisty (nr 393).

Wojciech Zmyślony