Mustangi dowódców 133 Skrzydła Myśliwskiego (II Skrzydła Myśliwskiego)
W jednostkach Royal Air Force w czasie II wojny światowej praktykowano zwyczaj, że piloci w stopniu Wing Commandera i wyższym mieli prawo oznaczać samoloty przydzielone im do osobistego użytku literami kodowymi w sposób dowolny, wybrany przez siebie, a nie narzucony odgórnie. W RAF funkcjonowały dwa rodzaje stopni: stopień funkcyjny oraz stopień stały. Pierwszy związany był z pełnioną funkcją (np. dowódcy eskadry, dywizjonu, skrzydła, ale także na stanowiskach naziemnych) i przyznawany był wyłącznie na czas jej sprawowania. Stopień stały związany był natomiast z osobą lotnika. Jeżeli stopień funkcyjny był wyższy od stopnia stałego, wówczas przed stopniem funkcyjnym formalnie dodać należało słowo Acting (zapis: np. A/S/Ldr), choć w praktyce w dokumentacji często je pomijano. Stopień Wing Commandera nadawany był m.in. dowódcom skrzydeł myśliwskich dziennych i dowódcom dywizjonów samolotów wielosilnikowych. Stopień Group Captaina mieli m.in. komendanci baz lotniczych. Zasada indywidualnego wyboru oznaczenia samolotów dotyczyła zarówno oficerów w stopniu stałym jak i funkcyjnym.
Obowiązywała ona także w polskich jednostkach. Wśród dowódców polskiego 133 Skrzydła Myśliwskiego (II Skrzydła Myśliwskiego) oraz 133 Polowego Portu Lotniczego popularnym było w latach 1944-1946 malowanie na myśliwcach Mustang III inicjałów imienia i nazwiska. Zwyczaj ten kultywowali czterej dowódcy 133 Skrzydła Myśliwskiego (II Skrzydła Myśliwskiego): mjr Stanisław Skalski, mjr Jan Zumbach, mjr Kazimierz Rutkowski oraz mjr Walerian Żak i obaj dowódcy 133 Polowego Portu Lotniczego: ppłk Tadeusz Nowierski i ppłk Tadeusz Rolski. Łącznie więc aż sześć Mustangów III oznaczonych było inicjałami dowódców.
Z pewnością najbardziej znanym samolotem spośród omówionych w tym artykule był Mustang III SS (FZ152) mjr. Stanisława Skalskiego. Skalski był dowódcą 133 Skrzydła Myśliwskiego w okresie od 4 kwietnia 1944 r. do 3 sierpnia 1944 r. Samolot ten oznakowany był literami SS namalowanymi po jednej stronie kokardy, od strony kabiny. Na lewej stronie kadłuba, pod osłoną kabiny, znajdowały się ponadto proporczyk Wing Commandera oraz oznaczenia zwycięstw Skalskiego w postaci miniaturowych niemieckich Krzyży Żelaznych. Znane zdjęcia ukazują 17 czarnych krzyży z białymi obwódkami oraz cztery krzyże bez obwódki. Takie konto zwycięstw Skalskiego jest dość zagadkowe, bowiem miał wówczas zaliczone znacznie więcej zestrzeleń. Oznaczenia te odpowiadają z grubsza zaliczonym Skalskiemu na Zachodzie zwycięstwom pewnym i prawdopodobnym (15, z czego jedno zespołowe) i uszkodzeniom (cztery). W okresie lądowania aliantów w Normandii na samolocie Skalskiego namalowano regulaminowe biało-czarne pasy inwazyjne na skrzydłach, kadłubie i usterzeniu poziomym. W późniejszym okresie je zamalowano. 24 czerwca 1944 r. Skalskiemu, pilotującemu tą maszynę, przyznano zniszczenie dwóch Messerschmittów 109 podczas walki nad Tillières we Francji.
Następcą Skalskiego na stanowisku dowódcy 133 Skrzydła Myśliwskiego został mjr Jan Zumbach, który dowodził jednostką od 3 sierpnia 1944 r. do 30 stycznia 1945 r. On również zdecydował się na oznaczenie inicjałami swego Mustanga III JZ (HB866). Samolot Zumbacha miał namalowany pod kabiną na lewej stronie kadłuba proporczyk Wing Commandera oraz oznaczenia zwycięstw: 14 krzyży (Balkenkreuzów) z białą obwódką (zwycięstwa pewne), 4 krzyże z ciemną obwódką (zwycięstwa prawdopodobne) oraz jeden krzyżyk bez obwódki (uszkodzenie). Z niewiadomych względów Zumbach zrezygnował z malowania na tym samolocie Kaczora Donalda, swego tradycyjnego godła osobistego, które pojawiało się poprzednio na jego Spitfire'ach. Samolot również miał namalowane pasy inwazyjne. Zumbach uzyskał na nim 25 września 1944 r. nad Arnhem w Holandii prawdopodobne zestrzelenie Focke-Wulfa 190.
Po Zumbachu, 30 stycznia 1945 r. dowódcą 133 Skrzydła Myśliwskiego został mjr Kazimierz Rutkowski, który w 133 Skrzydle Myśliwskim także używał samolotu oznaczonego inicjałami - Mustanga III KR (HB866) - a więc tej samej maszyny, na której wcześniej latał Zumbach. Nie są jak dotąd znane żadne zdjęcia przedstawiające jego samolot.
Już po zakończeniu wojny, 7 lipca 1945 r. Rutkowskiego zastąpił mjr Walerian Żak. Równocześnie 133 Skrzydło Myśliwskie zostało oficjalnie rozformowane, ale de facto jego struktury uległy przekształceniu w II Skrzydło Myśliwskie. Żak dowodził nim aż do rozformowania Polskich Sił Powietrznych. Mustang III ŻW (FB217) Żaka wyróżniał się tym, że miał odwróconą kolejność liter (nazwisko-imię, a nie imię-nazwisko jak w wypadku jego poprzedników) oraz obecnością litery z polskiego alfabetu (Ż). Z mało wyraźnych zdjęć wynika, że na jego samolocie nie widniał ani proporczyk Wing Commandera, ani oznaczenia jego zwycięstw powietrznych.
Jak wspomniano na wstępie, własne oznaczenia stosowali także obaj dowódcy 133 Polowego Portu Lotniczego. Była to jednostka nadrzędna względem 133 Skrzydła Myśliwskiego, skupiająca oprócz dywizjonów myśliwskich także jednostki pomocnicze, takie jak eszelony obsługowe zapewniające samolotom naprawę, przeglądy oraz uzupełnianie paliwa i amunicji. Pierwszym dowódcą 133 Polowego Portu Lotniczego w okresie od 12 października 1943 r. do 18 lutego 1945 r. był ppłk Tadeusz Nowierski. Na jego Mustangu III TN (HB886) namalowano pod kabiną na lewej stronie kadłuba proporczyk Group Captaina, ale nie oznaczono w żaden sposób licznych zwycięstw powietrznych pilota. Po inwazji w Normandii samolot miał naniesione biało-czarne pasy. Na swoim osobistym Mustangu Nowierski uzyskał 5 sierpnia 1944 r. zestrzelenie latającej bomby V1.
Następcą Nowierskiego został ppłk Tadeusz Rolski, który sprawował stanowisko do 7 sierpnia 1945 r., gdy 133 Polowy Port Lotniczy rozformowano, a Rolski został komendantem bazy Coltishall. Jego samolotem był Mustang III TR (HB822). Znane zdjęcia wskazują, że na maszynie Rolskiego raczej nie było namalowanych oznaczeń zestrzeleń, ale nie rozstrzygają, czy znajdował się tam proporczyk Group Captaina (co wydaje się być jednakże dosyć prawdopodobne). Na tym Mustangu Rolski brał udział w lotach nad Niemcy w ostatnich miesiącach wojny.
Oficjalnie zaliczone zestrzelenia i uszkodzenia samolotów wroga i latających bomb V1 uzyskane przez dowódców 133 Skrzydła Myśliwskiego (II Skrzydła Myśliwskiego) i 133 Polowego Portu Lotniczego na Mustangach III oznaczonych inicjałami.
Data |
Samolot |
Pilot |
Zniszczony na pewno |
Zniszczony prawdo- podobnie |
Uszkodzony |
| 24.06.1944 | Mustang III, SS (FZ152) | W/Cdr Stanisław Skalski | Bf 109 | ||
| 24.06.1944 | Mustang III, SS (FZ152) | W/Cdr Stanisław Skalski | Bf 109 | ||
| 05.08.1944 | Mustang III, TN (HB886) | G/Cpt Tadeusz Nowierski | V1 | ||
| 25.09.1944 | Mustang III, JZ (HB866) | W/Cdr Jan Zumbach | Fw 190 | ||
Razem |
3 |
1 |
0 |
Wojciech Zmyślony
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)