Aleksander Maisner

Aleksander Maisner urodził się 26 lipca 1921 r. w Hamburgu jako dziecko Hermana Majznera - Polaka rodem z Kalisza - i Helene Anne z domu Brosin - Niemki pochodzącej z Hamburga. Na przełomie lat 1926-27 wraz z ojcem wrócił do Polski, podczas gdy matka pozostała w Niemczech. Wychowywał się w Częstochowie, gdzie w od 1931 r. uczęszczał do I Państwowego Gimnazjum im. Henryka Sienkiewicza. W maju 1939 r. w tej szkole uzyskał świadectwo dojrzałości. We wrześniu tego roku przebywał w stolicy, gdzie planował podjąć studia na Wydziale Inżynierii Lądowej Politechniki Warszawskiej. Podczas obrony otoczonego przez wojska niemieckie miasta był kierowcą ambulansu. Po kapitulacji Warszawy przedostał się do południowo-wschodniej Polski, skąd dwukrotnie usiłował przedostać się przez zieloną granicę do Rumunii, w celu wstąpienia do jednostek Wojska Polskiego formowanych we Francji. Za drugim razem został zatrzymany przez żołnierzy sowieckich i aresztowany. Otrzymał wyrok 8 lat ciężkich robót i został wysłany do obozu pracy w północnej Syberii. Drogę do obozu przebył pieszo oraz pociągiem, jadąc w bydlęcych wagonach.

Po dwóch latach, w związku z podpisaniem układu Sikorski-Majski, został zwolniony z łagru i udał się do Kirgistanu, gdzie wstąpił do formowanej Armii Polskiej na Wschodzie. Został przydzielony do 5 Pułku Artylerii Lekkiej w Dżalalabadzie, skąd odkomenderowano go na kurs podchorążych do Centrum Wyszkolenia Artylerii w Karasu. Po ewakuacji armii na Bliski Wschód służył w wydzielonym z 5 Pułku 4 Pułku Artylerii Lekkiej. W drugiej połowie 1942 r. Maisner zgłosił się na ochotnika do służby w Polskich Siłach Powietrznych. Pod koniec roku wyruszył w podróż do Wielkiej Brytanii. Do portu Greenock w Szkocji dotarł w maju 1943 r.

Po przejściu dokładnych badań lekarskich został zakwalifikowany do personelu latającego i 1 czerwca 1943 r. rozpoczął teoretyczny kurs w ośrodku wyszkolenia personelu latającego Air Crew Training Centre w Hucknall. Od 9 października 1943 r. do 15 stycznia 1944 r. szkolił się na innym kursie naziemnym w Samodzielnym Dywizjonie Wyszkolenia Wstępnego (Polish Initial Training Wing) w Brighton. Po jego ukończeniu, 20 marca 1944 r. trafił do polskiej szkoły pilotażu początkowego 25 (Polish) Elementary Flying Training School w Hucknall. Latał tam na samolotach Tiger Moth. 26 czerwca 1944 r. dostał przydział do polskiej szkoły pilotażu początkowego 16 (Polish) Service Flying Training School w Newton. Szkolił się na dwusilnikowcach, Ansonach i Oxfordach. 29 listopada 1944 r. ukończył kurs, otrzymując odznakę pilota. Po trzytygodniowym urlopie, 20 grudnia 1944 r. zameldował się w bazie RAF Cark z przydziałem do jednostki wyszkolenia pilotów sztabowych 1 SPTU (Staff Pilot Training Unit). 1 stycznia 1945 r. otrzymał promocję na stopień podporucznika. Od 7 marca 1945 r. służył jako pilot sztabowy jednostki zaawansowanego szkolenia obserwatorów 3 (Observers) Advanced Flying Unit w Halfpenny Green, a od listopada 1945 r. - na podobnym stanowisku - w szkole nawigacji 6 Air Navigation School w Jurby na Wyspie Man. Jego ostatnim przydziałem w Polskich Siłach Powietrznych był przydział do 10 Air Navigation School w Swanton Morley pod koniec marca 1946 r.

Służbę w polskim lotnictwie Maisner zakończył w polskim stopniu podporucznika i brytyjskim Flying Officera. Odznaczony został Medalem Lotniczym. Jeszcze w 1946 r. zdecydował się na podjęcie służby w Royal Air Force. Otrzymał przydział do lotnictwa transportowego. Służył głównie w północnej Szkocji i na Bliskim Wschodzie. W 1950 r. został przeniesiony do 70 Dywizjonu Transportowego RAF (70 Squadron), stacjonującego w Egipcie, gdzie dowodził kluczem samolotów Valetta. Dał się poznać jako doskonały pilot, jeden z najlepszych w brytyjskim lotnictwie transportowym. Zasłynął wykonaniem bezpiecznego lądowania w pełni obciążoną maszyną, z zepsutym prędkościomierzem, na jednym z lotnisk na Bliskim Wschodzie. 26 lipca 1952 r. otrzymał zadanie jak najszybszego przerzucenia grupy żołnierzy z bazy Habbaniya w Iraku na lotnisko RAF w strefie Kanału Sueskiego. Podczas odprawy otrzymał rozkaz lotu bezpośrednio do celu, który zinterpretował jako rozkaz lotu najkrótszą możliwą trasą, czyli po prostej. W rezultacie jego samolot naruszył przestrzeń powietrzną Izraela i został zaatakowany przez myśliwce tego państwa, które były bliskie jego zestrzelenia. Incydent omal nie złamał kariery wojskowej pilota, jednak nie został on ukarany. Wręcz przeciwnie, po przeniesieniu do lotnictwa bombowego w drugiej połowie 1952 r., został skierowany do 50 Dywizjonu Bombowego RAF (50 Squadron), jednego z pierwszych przezbrojonych w odrzutowe samoloty Canberra. Brał udział w operacji wojsk brytyjskich podczas wojny sueskiej w 1956 r. Był jednym z pierwszych pilotów RAF, którzy przeszkolili się na samolocie Vulcan i przez kolejne 3 lata odpowiadał za szkolenie pilotów podczas wprowadzania tych maszyn do uzbrojenia RAF. Służył wówczas w jednostce wyszkolenia bojowego 230 Operational Conversion Unit w bazie RAF Waddington.

W 1960 r., już w stopniu Wing Commandera, został oddelegowany do służby w Royal New Zealand Air Force (Nowozelandzkich Królewskich Siłach Powietrznych) z przydziałem do bazy Ohakea. Odpowiadał za szkolenie pilotów 14 i 75 Dywizjonu Bombowego RNZAF (14 i 15 Squadron) na wprowadzanych do uzbrojenia samolotach Canberra. Od 1962 r., przez 3 lata służył w sztabowej szkole RAF Staff College w Andover, a następnie, w latach 1965-1968, w brytyjskim Ministerstwie Obrony (Ministry of Defence). Jako zastępca dyrektora ds. planowania RAF odpowiadał za opracowanie planów operacyjnych brytyjskich sił lotniczych dyslokowanych poza granicami kraju. Przez następne trzy lata, do 30 marca 1971 r., był ostatnim dowódcą bazy lotniczej RAF Seletar w Singapurze.

Po powrocie do Wielkiej Brytanii został zastępcą komendanta ds. wyszkolenia w RAF College Cranwell. Jednym z jego pierwszych podwładnych był brytyjski następca tronu, książę Karol. Przez ostatnie cztery lata służby zajmował wysokie stanowiska w Ministry of Defence, dochodząc do stanowiska dyrektora generalnego ds. zarządzania personelem (szefa kadr) RAF. W stan spoczynku przeszedł w 1977 r. jako Air Vice Marshal (generał brygady RAF), stając się jedynym w historii Polakiem, który dosłużył się tak wysokiego stopnia wojskowego w brytyjskim lotnictwie. Jego wybitną służbę w Royal Air Force nagrodzono wysokimi odznaczeniami: Companion of the Order of the Bath, Commander Order of the British Empire oraz Air Force Cross.

Od 1965 r. mieszkał w Shiplake, w bezpośrednim sąsiedztwie znanego kurortu Henley-on-Thames, niedaleko Windsoru. W cywilu zatrudnił się w firmie Reed International, gdzie odpowiadał za planowanie i rozwój. Następnie, w 1982 r. został dyrektorem Industry and Parliament Trust, organizacji pożytku publicznego, działającej na rzecz wzajemnego zrozumienia przedstawicieli przemysłu i parlamentarzystów.

Przez długie lata, niezależnie od kariery zawodowej, pracował społecznie. Cieszył się olbrzymim szacunkiem pełniąc funkcję przewodniczącego lokalnego oddziału British Legion i członka władz Shiplake College. 12 czerwca 1982 r. został wybrany dożywotnim prezesem Stowarzyszenia Lotników Polskich jako następca gen. bryg. Aleksandra Gabszewicza. Funkcję tę sprawował nieprzerwanie przez 18 lat. Po rozwiązaniu SLP w 1999 r. był przewodniczącym Fundacji Stowarzyszenia Lotników Polskich. Mając olbrzymi autorytet, utrzymał jedność środowiska byłych polskich lotników. W grudniu 1990 r. uczestniczył w ceremonii przekazania przez prezydenta RP na uchodźstwie Ryszarda Kaczorowskiego insygniów prezydenckich Lechowi Wałęsie. Jego pracę powojenną dla środowisk polonijnych uhonorowano Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej oraz Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.

Air Vice Marshal Aleksander Maisner zmarł w Salisbury 21 grudnia 2008 r. przeżywszy 87 lat. Jego prochy złożono na cmentarzu w Shiplake. Od 1946 r. był szczęśliwie żonaty z Mary z domu Coverley (która w czasie wojny służyła w Women's Auxiliary Air Force, w jednostce meteorologicznej; zmarła w 1997 r.). Miał dwoje dzieci: Elisabeth - laborantkę w pracowni radiologicznej i Alexandra Johna - dyplomatę, a obecnie jednego z dyrektorów firmy Alianz SE.

Jacek Adamski