Kazimierz Lenartowicz

Kazimierz Lenartowicz urodził się 2 marca 1917 r. w Niżnym Nowgorodzie w Rosji. Jego rodzicami byli Michał Lenartowicz i Bronisława z Krażowskich, którzy wzięli ślub w Melitopolu na wybrzeżu Morza Azowskiego (obecnie w Ukrainie) w 1910 r. Jego ojciec pracował budując koleje w różnych rejonach Imperium Rosyjskiego, stąd kolejne z ośmiorga dzieci rodziły się w różnych miejscach. I tak, Paweł (1911) i Józef (1912) przyszli na świat w Radziwiliszkach na Litwie; Jadwiga (1914) i Kazimierz (1917) w Niżnym Nowgorodzie w Rosji, Alina (1919) w Siemionowie koło Niżnego Nowgorodu, Stanisław (1921) w Dianowie w Rosji; Irena (1923) w Mołodecznie, a Tadeusz (1927) w Wilejce w Polsce. Po 1922 r. rodzina osiadła w Polsce i zadomowiła się w Landwarowie koło Wilna.

Kazimierz, w rodzinie zwany Kazikiem, ukończył V Państwowe Gimnazjum im. Juliusza Słowackiego w Wilnie, typu klasycznego. Po zdaniu matury, w wieku 18 lat postanowił podjąć zawodową służbę wojskową. Złożył egzaminy i został przyjęty do Szkoły Podchorążych Piechoty. Najpierw, jako szeregowiec z cenzusem, przeszedł przeszkolenie unitarne w Komorowie, a następnie właściwe przeszkolenie w Ostrowi Mazowieckiej, Cały kurs trwał od 15 września 1934 r. do 15 listopada 1937 r. Już z pierwszą gwiazdką oficerską na mundurze, 18 listopada 1937 r. został przydzielony jako podporucznik służby stałej do 35 Pułku Piechoty w Brześciu nad Bugiem, najpierw jako dowódca plutonu, a potem dowódca kompanii. Służył tam do wybuchu wojny w 1939 r. Tam zaprzyjaźnił się z innym oficerem piechoty, a później Polskich Sił Powietrznych na Zachodzie, Janem Gerstelem.

Od 6 do 24 września 1939 r. Lenartowicz miał przydział do Ośrodka Zapasowego 9 Dywizji Piechoty jako podporucznik, dowódca kompanii. Od 29 września 1939 r. do 6 października 1939 r. - w Samodzielnej Grupie Operacyjnej "Polesie" jako zastępca dowódcy plutonu kolarzy. Walczył aż do kapitulacji, jako żołnierz ostatniego związku taktycznego Wojska Polskiego w kampanii wrześniowej.

Od 15 października 1939 r. do początku maja 1940 r. jako osoba cywilna tułał się między wcielonym do Litwy Wilnem a Kownem. Wraz ze swoim bratem Stanisławem i znajomym Romanem Zacharewiczem (rezerwistą Marynarki Wojennej i przyszłym lotnikiem Polskich Sił Powietrznych na Zachodzie), na początku 1940 r. starał się przedostać na Zachód, do Szwecji. Litwa akceptowała polskie paszporty, a dawny polski konsulat w Kownie przemianowano na wydział ds. polskich ambasady brytyjskiej. Brytyjczycy w pierwszej kolejności pomagali zawodowym oficerom oraz rezerwistom, takim jak Kazimierz czy Roman, natomiast Stanisław jako szeregowiec z cenzusem nie był aż tak godzien zainteresowania. W związku z tym, ambasada brytyjska w imieniu władz RP wydała paszporty i wizę brytyjską tylko Kazimierzowi i Romanowi.

4 maja 1940 r. Kazimierz i Roman podjęli nieodwracalną decyzję o włączeniu się w walkę z Niemcami tam, gdzie to możliwe. Po nieudanych próbach dostania się na lot do Szwecji samolotem z Rygi na Łotwie, wyjechali do Tallinna w Estonii. Umówili się z miejscowym szyprem kutra rybackiego, że ich przewiezie do Finlandii. W nocy o umówionej porze, na przystani nie było jednak nikogo. Wówczas postanowili sami uruchomić kuter, co się udało. Płynąc minęli po drodze jakiś okręt sowiecki, który nagle zamajaczył we mgle porannej. Na szczęście załoga ich nie zauważyła. Szczęśliwie dopłynęli do wysepki, która okazała się być terytorium Finlandii. Policja przyjęła ich przyjaźnie. Mieli potem przedostać się do Szwecji statkiem amerykańskim, ale to się nie udało, czy też Amerykanie nie chcieli im pomóc.

Od 6 do 10 czerwca 1940 r. Lenartowicz przebywał w Norwegii w dyspozycji attaché wojskowego. Były to ostatnie dni kampanii norweskiej i po kapitulacji Norwegii powrócił do Finlandii, gdzie przebywał przez ponad rok: między 10 czerwca 1940 r. a 20 czerwca 1941 r., nadal w dyspozycji attaché. Następnie wyjechał do Szwecji, w której czekała go kolejna przymusowa przerwa w drodze na Zachód. Od 20 czerwca 1941 r. do 28 kwietnia 1942 r. mieszkał w pobliżu miejscowości Lindesberg, wciąż w dyspozycji attaché. 28 kwietnia 1942 r. został ewakuowany ze Szwecji samolotem do Wielkiej Brytanii. W opisanych wojażach po państwach nordyckich towarzyszył mu Zacharewicz, który później został pilotem 316 Dywizjonu Myśliwskiego "Warszawskiego".

Na Wyspach Lenartowicz został zweryfikowany 10 września 1942 r. w stopniu podporucznika służby stałej. Skierowany go do II Oficerskiego Batalionu Szkolnego w Centrum Wyszkolenia Piechoty w Dunfermline, podlegającego 1 Korpusowi Polskiemu. Lenartowicz szybko zgłosił się jako ochotnik do lotnictwa i 26 września 1942 r. został postawiony do dyspozycji Polskich Sił Powietrznych, gdzie rozpoczął szkolenie na członka personelu latającego, wciąż jako oficer armii. Ukończył dwa kursy teoretyczne: w ośrodku wyszkolenia personelu latającego Air Crew Training Centre w Hucknall, a następnie w skrzydle szkolenia wstępnego 13 Initial Training Wing w Torquay. W tym okresie, z dniem 1 stycznia 1943 r. awansował na porucznika.

Został wyznaczony do dalszego szkolenia w specjalności obserwatora (nawigatora) i od 3 lutego do 3 kwietnia 1943 r. ukończył naukę w szkole nawigacji początkowej 1 Elementary Air Navigation School w Eastbourne 3 kwietnia 1943 r. Następnie, od 8 maja do 22 sierpnia 1943 r. przeszedł szkolenie praktyczne w szkole obserwatorów 5 Air Observer School w Jurby na Wyspie Man. Po ukończeniu tego kursu otrzymał tytuł i znak obserwatora oraz został formalnie przeniesiony z armii do Polskich Sił Powietrznych.

Po miesięcznym urlopie (z formalnym przydziałem do Bazy Sił Powietrznych w Blackpool), 28 września 1943 r. został przydzielony do jednostki wyszkolenia bojowego 18 Operational Training Unit w bazie RAF Finningley. Przeszedł tam kurs, obejmujący skompletowanie i zgranie pięcioosobowej załogi oraz loty ćwiczebne na samolotach bombowych Wellington.

5 stycznia 1944 r. z załogą (w składzie: por. pil. Zdzisław Ingling, ppor. bomb. Henryk Jarnicki, kpr. rtg. Gustaw Liśkiewicz i plut. strz. Bolesław Machulak) został przydzielony do 300 Dywizjonu Bombowego "Ziemi Mazowieckiej", bazującego na lotnisku w Ingham. Był to końcowy okres służby w jednostce dwusilnikowych Wellingtonów, i zarazem przezbrajania jednostki na czterosilnikowe bombowce Lancaster. Lenartowicz zdążył wykonać tylko jeden lot bojowy, nocą z 3 na 4 lutego 1944 r. - minowanie wód w rejonie portu Brest we Francji, na pokładzie Wellingtona X BH-O (LN544).

Nazajutrz, 4 lutego 1944 r. został wraz załogą oddelegowany do bazy RAF Blyton Jego załoga została wysłana na krótki kurs przystosowania do jednostki przeszkolenia na sprzęt ciężki 1662 Heavy Conversion Unit. Jednostki tego typu operowały wówczas zwykle na Halifaxach i Stirlingach, ponieważ niewielka liczba dostępnych Lancasterów uniemożliwiała używanie ich do celów szkolnych na większą skalę. W Blyton do załogi dołączyli mechanik pokładowy kpr. Bolesław Kot oraz drugi strzelec pokładowy kpr. Aleksander Łóksza.

7 marca 1944 r. o godz. 18:00 Lenartowicz wystartował na pokładzie Halifaksa II (HR657) z lotniska Blyton do nocnego lotu ćwiczebnego. Resztę polskiej załogi stanowili: por. pil. Zdzisław Ingling, ppor. bomb. Henryk Jarnicki, kpr. mech. pokł. Bolesław Kot, kpr. rtg. Gustaw Liśkiewicz, kpr. strz. Aleksander Łóksza oraz plut. strz. Bolesław Machulak.

W tym samym dniu z bazy w Sandtoft, wystartował o godz. 18:35 na nocny lot ćwiczebny Halifax V GG-D (EB184) z 1667 Heavy Conversion Unit. Załogę samolotu stanowili: Sgt Peter A. Street (pilot), Sgt Leonard F. Woods (nawigator), Sgt Alfred Fox (nawigator), Sgt Harold Russon (mechanik pokładowy), F/O Edward G. Bayer (bombardier), Sgt Herbert W. Green (radiooperator), Sgt James W. Henderson (strzelec pokładowy), Sgt Wilson N. Farrell (strzelec pokładowy).

O godz. 23:50, niedaleko Haxey na granicy hrabstw Lincolnshire i Yorkshire, nad lotniczym poligonem bombowym, Halifaksy z polską i brytyjską załogą zderzyły się w powietrzu. W kolizji zginęli wszyscy członkowie obu załóg. Wraki obydwu samolotów spadły między Graiselound i Haxey, ok. 18 km na południowy zachód od Scunthorpe w hrabstwie Lincolnshire.

Porucznik (Flying Officer) Kazimierz Lenartowicz został odznaczony Medalem Lotniczym oraz brytyjskimi medalami pamiątkowymi (War Medal 1939-1945, 1939-1945 Star, Aircrew Europe Star). Został pochowany na Cmentarzu Lotników Polskich w Newark-on-Trent w hrabstwie Nottinghamshire. Wiadomość o jego śmierci dotarła do rodziców do Góry Śląskiej, dopiero 8 maja 1946 r., przez Sztokholm.

Krzysztof Lenartowicz