Ferdynand Jaworski

Ferdynand Julian Jaworski urodził się 23 lipca 1917 r. w Trzebini w Małopolsce (rodzice Franciszek - pracownik kolei - oraz Wiktoria z domu Głowacka). Miał troje rodzeństwa: braci Jana i Edwarda (przyszłego pilota myśliwskiego Polskich Sił Powietrznych na Zachodzie) oraz siostrę Walerię. W rodzinnej miejscowości uczęszczał do szkoły powszechnej, a po jej ukończeniu w 1927 r. uczył się w Państwowym Gimnazjum im. Stanisława Staszica w Chrzanowie (typu humanistycznego). Maturę zdał w 1938 r.

Pierwszy poważniejszy kontakt z lotnictwem miał jeszcze jako uczeń szkoły średniej. W 1936 r. w wieku 19 lat jako członek Harcerskiego Oddziału Szybowcowego zdobył kategorie szybowcowe "A" i "B" w Goleszowie oraz kategorię "C" w Tęgoborzu. Potem przeszkolił się w pilotażu motorowym w szkole LOPP w Aleksandrowicach koło Bielska.

W wieku 21 lat został powołany do służby czynnej w Wojsku Polskim. Od 30 września 1938 r. szkolił się na dywizyjnym kursie podchorążych rezerwy przy 20 Pułku Piechoty w Krakowie (w 6 Dywizji Piechoty). Od 3 stycznia 1939 r. był słuchaczem Szkoły Podchorążych Rezerwy Lotnictwa w Sadkowie koło Radomia. 21 lutego 1939 r. został przeniesiony do Szkoły Podchorążych Lotnictwa w Dęblinie (dla przyszłych oficerów zawodowych). Jako podchorąży z wstępnym wyszkoleniem pilotażowym skierowany został do grupy zaawansowanej, szkolonej w przyspieszonym tempie na rozpoznawczo-bombowych samolotach PZL.23 Karaś na lotnisku w Dęblinie. Przed wybuchem wojny ukończył pełen program wyszkolenia.

We wrześniu 1939 r. nie brał udziału w walkach. W grupie podchorążych tzw. XIV promocji SPL został ewakuowany na południowy wschód kraju. Po agresji sowieckiej na Polskę 17 września przeszedł do Rumunii. Drogą przez Bukareszt dotarł do portu Balcic (obecnie Bałczik w Bułgarii) nad Morzem Czarnym, skąd 15 października odpłynął statkiem "Ajos Nikolaos" do Bejrutu. Tam już pod opieką władz francuskich przesiadł się na "Ville de Strasbourg", którym 29 października dotarł do Marsylii. Początkowo przebywał w koszarach lotniczych w miejscowości Istres, skąd w grudniu 1939 r. został przeniesiony do Centrum Wyszkolenia Lotnictwa w Lyonie. Na początku 1940 r. został wyznaczony do grupy mającej wyjechać do Wielkiej Brytanii. 17 lutego 1940 r. wyruszył statkiem z Cherbourga do Southampton, po czym został skierowany do Centrum Lotnictwa Polskiego w bazie RAF Eastchurch. Na Wyspach przebywał niecały miesiąc: 13 marca 1940 r. został odesłany do Francji z grupą podchorążych, którzy odmówili złożenia przysięgi na wierność królowi Jerzemu VI (epizod ten przeszedł do historii jako tzw. bunt podchorążych). Trafił karnie do obozu piechoty Wojska Polskiego w Bressuire, skąd po interwencji delegacji podchorążych u szefa sztabu Naczelnego Wodza, płk. Tadeusza Klimeckiego, odesłano go do Lyonu.

Po napaści Niemców na Europę Zachodnią i upadku Francji Jaworski ewakuował się z personelem Centrum Wyszkolenia Lotnictwa na zachód. 24 czerwca w niewielkim porcie Saint-Jean-de-Luz wsiadł na pokład brytyjskiego statku "Arandora Star", którym po trzech dniach dopłynął do Liverpoolu. Przez kolejne tygodnie przebywał w różnych obozach (m.in. Kirkham i Weeton, na kursie uzupełniającym dla podchorążych lotnictwa) oraz w Bazie Sił Powietrznych w Blackpool. 12 października 1940 r. trafił na krótko do szkoły pilotażu początkowego 15 Elementary Flying Training School w Carlisle. Po ukończonym przeszkoleniu, 5 listopada 1940 r. został skierowany do szkoły bombardowania i strzelania 10 Bombing and Gunnery School w Dumfries w Szkocji. Przez szereg miesięcy latał jako pilot kadry stałej szkoły, zabierając na ćwiczenia w powietrzu przyszłych strzelców pokładowych. Mniej więcej w tym okresie okazało się, że z powodu problemów zdrowotnych nie może latać bojowo. Był to długofalowy skutek ciężkiego zapalenia ucha środkowego, jakiego doznał podczas ćwiczeń polowych w piechocie pod koniec 1938 r. Dolegliwości nie wyleczono do końca ani w szpitalu w Polsce, ani we Francji, w rezultacie czego doszło do poważnych powikłań, z pęknięciem błony bębenkowej włącznie. Wobec tego, Jaworski został skierowany 16 sierpnia 1941 r. na kurs instruktorów pilotażu do Central Flying School w Upavon. Bezpośrednio po jego ukończeniu, od 16 października 1941 r. przydzielony był do szkoły pilotażu podstawowego 3 Service Flying Training School w South Cerney. 1 lutego 1942 r. został przeniesiony do polskiej szkoły pilotażu podstawowego 16 (Polish) Service Flying Training School w Newton, gdzie służył aż do zakończenia wojny. W obu tych jednostkach służył jako instruktor pilotażu na samolotach jednosilnikowych, szkoląc m.in. przyszłych myśliwców. 1 marca 1942 r. został promowany na podporucznika. Od 25 stycznia 1944 r. był dowódcą eskadry w szkole.

Jaworski służbę w Polskich Siłach Powietrznych zakończył w polskim stopniu kapitana i brytyjskim Flight Lieutenanta. Odznaczony został Srebrnym Krzyżem Zasługi z Mieczami, trzykrotnie Medalem Lotniczym oraz brytyjskimi medalami pamiątkowymi. Po rozformowaniu polskiego lotnictwa wstąpił do Polskiego Korpusu Przysposobienia i Rozmieszczenia. Zdecydował się na pozostanie w Wielkiej Brytanii. Wyraził chęć wstąpienia do Royal Air Force, jednakże nie został przyjęty ze względu na wadę słuchu. Przyuczał się do pracy w branży motoryzacyjnej, ale ostatecznie znalazł zatrudnienie w fabryce tekstylnej w Nottingham. Ze względu na złe warunki pracy zrezygnował z niej w 1950 r. Po uprzednim doszkoleniu się, podjął pracę w firmie chemicznej Boots, gdzie pracował do emerytury. Przez cały ten okres mieszkał w Nottingham. W 1995 r. doznał wylewu, w wyniku którego doznał trwałego paraliżu.

Major w stanie spoczynku Ferdynand Jaworski zmarł 11 marca 1997 r. w Beeston koło Nottingham, w wieku 79 lat. Po kremacji jego prochy zostały rozsypane w Nottingham.

Wojciech Zmyślony