Wacław Frączek
Wacław Frączek urodził się 2 stycznia 1920 r. w miejscowości Lelowice w powiecie Miechów w Małopolsce (rodzice Piotr - rolnik - i Helena z domu Baran). Wychowywał się z bratem Bogusławem i siostrą Otylią. W 1935 r. ukończył 7-klasową szkołę powszechną, po czym rozpoczął pracę jako pomocnik biurowy. W sierpniu 1937 r. wstąpił do Szkoły Podoficerów Lotnictwa dla Małoletnich w Bydgoszczy (przeniesionej później do Krosna). Na krótko przed wybuchem wojny szkolony był w grupie przyszłych pilotów bombowych na lekkich samolotach liniowych PZL.23 Karaś. Po wybuchu wojny szkolenie wstrzymano, a Frączka z kolegami ewakuowano na wschód. Dzień po agresji sowieckiej na Polskę, 18 września, uczniowie ewakuowali się do Rumunii.
Brak dokładnych informacji o losach Frączka od października 1939 r. do czerwca 1940 r. Wiadomo, że wydostał się z Rumunii i w październiku 1939 r. drogą morską (płynąc przez Syrię) dotarł do Francji, a po jej upadku - ewakuował się do Wielkiej Brytanii. Przez pierwsze miesiące oczekiwał na przydział w Bazie Sił Powietrznych w Blackpool, odświeżając wiadomości teoretyczne i ucząc się języka angielskiego. Frączek rozpoczął szkolenie na brytyjskim sprzęcie 10 maja 1941 r., dostając przydział do szkoły pilotażu początkowego 15 Elementary Flying Training School w Carlisle. Po 22 czerwca 1941 r. został przeniesiony z powrotem do Blackpool, a 5 lipca 1941 r. dostał przydział do szkoły pilotażu podstawowego 8 Service Flying Training School w Montrose w Szkocji, gdzie szkolił się na Masterach. Po ukończeniu kursu i otrzymaniu gapy pilota, 5 listopada 1941 r. został przydzielony do szkoły strzelców pokładowych 3 Air Gunnery School w Castle Kennedy w Walii, skąd już 26 listopada przeniesiony został do innej szkoły tego rodzaju, 7 Air Gunnery School w Stormy Down w zachodniej Szkocji. W obu jednostkach jego zadaniem było zdobywanie doświadczenia w powietrzu poprzez wykonywanie ćwiczebnych lotów, w których udział brali lotnicy szkoleni w specjalności strzelców samolotowych. Frączek latał z uczniami na ćwiczenia lub sam holował specjalny rękaw, który był celem. Po kilku miesiącach, dokładnie 6 maja 1942 r., przeniesiony został do jednostki wyszkolenia bojowego 58 Operational Training Unit w Grangemouth, gdzie ukończył kurs myśliwski na Hurricane'ach, będący ostatnim etapem przed przydziałem do jednostki bojowej.
7 lipca 1942 r. został przydzielony do 317 Dywizjonu Myśliwskiego „Wileńskiego”, który w tym okresie operował na Spitfire'ach V. Już w swoim czwartym locie bojowym wziął udział w operacjii opatrzonej kryptonimem „Jubilee” - osłonie powietrznej desantu oddziałów kanadyjskich na francuski port Dieppe. Później regularnie latał nad Francję, Belgię i Holandię. Po inwazji na Francję 6 czerwca 1944 r. wykonywał głównie zadania atakowania celów naziemnych, niszcząc i uszkadzając wiele ciężarówek, pojazdów opancerzonych, wagonów kolejowych, a nawet czołgów. 17 sierpnia 1944 r. wspólnie z innym pilotem zatopił miniaturowy okręt podwodny. Tego samego dnia odniósł też swoje pierwsze i jedyne zwycięstwo powietrzne. Podczas lotu na wsparcie wojsk walczących pod Falaise 317 Dywizjon starł się z niemieckimi Focke-Wulfami 190, a Frączek był jednym z pięciu pilotów, którzy zameldowali nad Lisieux uszkodzenie wrogiego samolotu. Nieco ponad miesiąc później, 25 września, odszedł na odpoczynek dostając przydział do Bazy Sił Powietrznych w Blackpool. 12 grudnia 1944 r. został przeniesiony do dowództwa 92 Grupy Bombowej RAF (92 Bomber Group), zajmując stanowisko związane z lotami typu „fighter affiliation”, czyli treningami obejmującymi współpracę samolotów myśliwskich i bombowych. 28 marca 1945 r. odszedł do 84 Group Support Unit w Lasham, jednostki pomocniczej 84 Grupy Myśliwskiej RAF (84 Group). 6 kwietnia wyruszył na kontynent, by dołączyć w ostatnich momentach wojny do 317 Dywizjonu na froncie. Po zakończeniu wojny pozostawał z „Wilniukami” na okupacji Niemiec. Stacjonował na lotniskach Varrelbusch i Ahlhorn, pilotując Spitfire'y XVI, w które dywizjon przezbrojono w maju 1945 r. W październiku 1946 r. powrócił z dywizjonem do Anglii. W bazie RAF Hethel 18 grudnia 1946 r. doczekał rozformowania jednostki.
Frączek zakończył służbę w polskim lotnictwie w stopniu starszego sierżanta i w brytyjskiej randze Warrant Officera. Za czyny wojenne został odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari (nr 11473), trzykrotnie Krzyżem Walecznych, trzykrotnie Medalem Lotniczym oraz Polowym Znakiem Pilota (nr 1168). Wykonał łącznie 171 lotów bojowych oraz 52 loty operacyjne.
Po rozformowaniu polskich dywizjonów Frączek wstąpił do Polskiego Korpusu Przysposobienia i Rozmieszczenia. Ostatecznie zdecydował się pozostać na emigracji i wstąpił do brytyjskiego lotnictwa - Royal Air Force. Przydzielony został do jednostki wyszkolenia bojowego 237 Operational Conversion Unit, w której rozpoczął szkolenie w zakresie rozpoznania powietrznego. 1 lipca 1949 r. wystartował na ćwiczebny lot na wykonywanie zdjęć lotniczych. Po powrocie z zadania, przy podchodzeniu do lądowania w bazie RAF Leuchars samolot z powodu usterki silnika wpadł w korkociąg i roztrzaskał się o ziemię. Pilot zginął na miejscu, we wraku Spitfire'a PR.XIX (PS925).
Starszy sierżant Wacław Frączek pochowany został na cmentarzu Leuchars Cemetery. Był żonaty z Krystyną z domu Sierewicz, mieli córkę Iwonę (Yvonne).
Data |
Samolot |
Jednostka |
Zniszczony na pewno |
Zniszczony prawdo- podobnie |
Uszkodzony |
17.08.1944 | Spitfire LF.IX, JH-F (MK922) | 317 Dywizjon | Fw 190 | ||
Razem |
0 |
0 |
1 |
Wojciech Zmyślony