Stanisław Czternastek

Stanisław Czternastek urodził się 6 maja 1916 r. w Przemyślu (rodzice Jana i Anna z domu Szymakowska). W mieście tym uczęszczał do czteroklasowej Szkoły Powszechnej im. św. Jana Kantego, a później do Państwowego Gimnazjum im. prof. Kazimierza Morawskiego (typu staroklasycznego), w którym w 1934 r. zdał maturę. Jako nastolatek ukończył kursy w Bezmiechowej i Ustianowej, uzyskując kategorie szybowcowe "A", "B" i "C". Z początkiem roku akademickiego 1934/35 rozpoczął studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie, ale po zaliczeniu egzaminów na I roku zrezygnował i zgłosił się do wojska. Od 1 września 1936 r. odbywał kurs unitarny w Szkole Podchorążych Piechoty w Różanie, po czym - od 3 stycznia 1937 r. - szkolił się w SPL w Dęblinie. Wiosną (od kwietnia do czerwca) 1939 r. uzyskał specjalność myśliwską w Szkole Pilotażu w Ułężu. 15 czerwca 1939 r. wciąż jeszcze jako podchorąży został przydzielony na praktykę do 123 Eskadry Myśliwskiej w 2 Pułku Lotniczym na krakowskim lotnisku Rakowice. Wczesnym rankiem 1 września 1939 r. eskadra odleciała do Poniatowa pod Warszawą i dołączyła do Brygady Pościgowej. Wyposażoną w antyczne P.7 eskadrę włączono do dowodzonego przez kpt. Adama Kowalczyka IV/1 Dywizjonu Myśliwskiego.

1 września Czternastek wykonał dwa loty bojowe; podczas drugiego z nich (start o godz. 16:00) atakował niemiecką wyprawę bombową, osłanianą przez Messerschmitty. Został zestrzelony przez Bf 110 i wyskoczywszy na spadochronie, bezpiecznie wylądował w pobliżu Nowego Dworu Mazowieckiego (w przeciwieństwie do zestrzelonych Danka i Szyszki, którzy wisząc na spadochronach zostali ostrzelani przez Niemców). Do eskadry wrócił następnego dnia. W czasie kolejnych dni (m.in. 3, 5 i 8 września) Czternastek wykonywał dalsze loty bojowe. Podczas kampanii wrześniowej został poinformowany o promocji oficerskiej ze starszeństwem 1 sierpnia 1939 r. Po wkroczeniu Sowietów ewakuował się z lotniska Petlikowce rzutem kołowym do Rumunii. Nocą z 18 na 19 września przekroczył granicę. W Rumunii po krótkim internowaniu uciekł i przez Bukareszt przedostał się nad Morze Czarne, do portu Balcic (obecnie Bałczik w Bułgarii). Tam wsiadł na statek płynący do Francji. Do Marsylii przypłynął 30 listopada 1939 r. Przetransportowany został do polskiej bazy lotniczej w Lyon-Bron, ale już 28 grudnia 1939 r. odpłynął do Anglii w jednym z pierwszych transportów lotników polskich. Początkowo przebywał w Eastchurch, gdzie uczył się języka angielskiego i przechodził szkolenie teoretyczne. Następnie został skierowany na przeszkolenie do jednostki wyszkolenia bojowego 6 Operational Training Unit w Sutton Bridge. 12 października 1940 r. trafił do 32 Dywizjonu Myśliwskiego RAF (32 Squadron), z którym latał w czasie bitwy o Anglię na Hurricane'ach. W grudniu 1940 r. przeniesiony został do 615 Dywizjonu Myśliwskiego RAF (615 Squadron) w Kenley.

5 lutego 1941 r. brał udział w osłonie bombowców nad Francję. W locie powrotnym przy złej widoczności (gęsta mgła) zderzył się w powietrzu z innym Hurricanem dywizjonu. Jego samolot rozbił się w rejonie Appleton Farm, grzebiąc w swych szczątkach pilota. Porucznik (Flying Officer) Stanisław Czternastek pochowany został na cmentarzu Hawkinge Cemetery w Hawkinge. Został odznaczony Medalem Lotniczym.

Wojciech Zmyślony