Bitwa o Anglię

Poniższa lista to wykaz polskich lotników biorących udział w bitwie o Anglię, tzn. wszystkich, którzy wykonali w okresie od 10 lipca do 31 października 1940 r. przynajmniej jeden lot bojowy lub operacyjny nad Wielką Brytanią. Została ona opracowana przez zasłużonego i cenionego historyka lotnictwa, Jerzego Cynka. W jego zestawieniu takich pilotów myśliwskich było 145. Wcześniej opublikowanych było wiele zestawień autorstwa m.in. Bohdana Arcta, Wacława Króla, Andrzeja Janczaka, Jana Jokiela i Rajmunda Szubańskiego, jednak wszystkie miały mankamenty (w postaci pominiętych nazwisk lub wpisanych tam bezpodstawnie). Najpowszechniejsze uznanie miała natomiast lista autorstwa komisji Stowarzyszenia Lotników Polskich, złożonej z trzech weteranów bitwy o Anglię: Bolesława Drobińskiego, Ludwika Martela i Zbigniewa Wróblewskiego. Zawierała ona 143 nazwiska. W porównaniu do przytoczonej poniżej listy pominięte były nazwiska: Mieczysława Marcinkowskiego, Konrada Muchowskiego i Henryka Skalskiego. Na liście znaleźli się za to Słowak w służbie Polskich Sił Powietrznych sierż. Jozef Kaňa oraz sierż. Julian Karasek (dopisany omyłkowo Sgt Lawrence R. Karasek z RAF, poległy w czasie bitwy o Anglię w składzie 23 Dywizjonu Myśliwskiego RAF; 23 Squadron).

Polscy myśliwcy w okresie bitwy o Anglię swą liczebnością przewyższali pilotów m.in. z Australii, Belgii, Czechosłowacji, Kanady i Nowej Zelandii. To między innymi o Polakach premier Winston Churchill powiedział słynne słowa: „Nigdy w dziejach ludzkich konfliktów tak liczni nie zawdzięczali tak wiele tak nielicznym” („Never in the field of human conflict was so much owed by so many to so few”).

Niezależnie od działań polskich pilotów myśliwskich, loty bojowe odbywały także załogi dwóch dywizjonów bombowych: 300 i 301. Lotnicy ci latali na bombardowanie portów na wybrzeżu kanału La Manche (m.in. Boulogne i Calais), w których Niemcy przygotowywali flotę inwazyjną. Ze względu na drugorzędną rolę tych działań do dzisiaj nie została opublikowana w żadnej książce kompletna lista polskich lotników bombowych walczących w okresie od 10 lipca do 31 października 1940 r., dlatego mówiąc „Polacy w bitwie o Anglię” ma się zwykle na myśli myśliwców, na których spoczął główny ciężar obrony Anglii. W niniejszym zestawieniu brak ten zlikwidowano i na dole strony prezentowana jest lista 122 polskich lotników (pilotów, obserwatorów oraz strzelców-radiotelegrafistów), którzy również brali udział w bitwie o Anglię jako załogi bombowych Battle'ów. Należy jednak pamiętać, że uczestnikami bitwy o Anglię (której celem było wywalczenie przewagi w powietrzu nad Anglią latem 1940 r.) w tradycyjnym rozumieniu byli wyłącznie piloci myśliwscy, którzy wykonali przynajmniej jeden lot operacyjny lub bojowy. Byli oni wyróżniani specjalnym okuciem „Battle of Britain” do brytyjskiego odznaczenia pamiątkowego Gwiazda 1939-1945 (1939-1945 Star).

W Polskich Siłach Powietrznych służyło też kilku lotników obywatelstwa czechosłowackiego, którzy po wkroczeniu Niemców do Czechosłowacji 15 marca 1939 r. uciekli do Polski, by podjąć służbę w naszym lotnictwie. Dwóch z nich było pilotami bitwy o Anglię: Josef František (Czech) oraz Jozef Kaňa (Słowak).

Wśród załóg bombowych wykonujących loty bojowe w okresie trwania bitwy o Anglię byli następujący lotnicy z 300 Dywizjonu Bombowego „Ziemi Mazowieckiej” oraz 301 Dywizjonu Bombowego „Ziemi Pomorskiej” (dla przypomnienia, nie jest to tożsame z uczestnictwem w bitwie o Anglię!).

Piotr Sikora, Wojciech Zmyślony