Cmentarz komunalny Oude Toren w Eindhoven (Holandia)
Kwatery grobów wojennych Wspólnoty Brytyjskiej na cmentarzu Oude Toren w Eindhoven są miejscem pochówku ponad 680 żołnierzy. Między nimi jest 14 Polaków: jeden żołnierz 1 Dywizji Pancernej oraz 13 lotników Polskich Sił Powietrznych.
Wśród pochowanych Polaków są członkowie trzech załóg samolotów bombowych oraz dwóch pilotów myśliwskich. Pierwsza z załóg, należąca do 305 Dywizjonu Bombowego „Ziemi Wielkopolskiej”, zginęła podczas nalotu na Emden nocą z 2 na 3 maja 1941 r. Zestrzelony przez niemieckiego nocnego myśliwca Wellington IC SM-N (R1214) rozbił się niedaleko wsi Budel ok. 25 km na południe od Eindhoven. Zginęli: mjr Malak i mjr Ryszkiewicz. Ocaleli i trafili do niewoli: por. pil. Józef Nogal, plut. pil. Tomasz Kasprzyk, kpr. rtg. Tadeusz Żuk oraz por. strz. Aleksander Jastrzębski. Lotnicy ci byli pierwszymi jeńcami Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii, którzy trafili do niemieckich obozów.
W nocy z 12 na 13 kwietnia 1942 r. podczas nalotu na Essen zestrzelony został przez nocnego myśliwca Wellinton IV BH-H (Z1213) z 300 Dywizjonu Bombowego „Ziemi Mazowieckiej”. Samolot rozbił się koło wsi Boekel, ok. 10 km na wschód od miasta Veghel. Polegli: sierż. Żalejko, kpt. Pajer, kpr. Lubojański, kpr. Strzelczyk i kpr. Bałucki. Przeżył jedynie drugi pilot, sierż. Jan Kuczak, który został wzięty do niewoli.
Trzecia z załóg - również z 305 Dywizjonu - została zestrzelona nocą z 27 na 28 sierpnia 1942 r. podczas nalotu na Kassel, i spadł na Woensel koło Eindhoven w Holandii. Lecieli na Wellingtonie IV SM-D (Z1245). Polegli: kpr. Pytlak, sierż. Gawlak oraz kpr. Janik, natomiast na spadochronie uratowali się i trafili do niewoli mjr obs. Antoni Kiewnarski i strzelec plut. Tadeusz Frankowski. Frankowski po zaleczeniu ran zbiegł i przedostał się do Wielkiej Brytanii. Kiewnarski trafił do obozu jenieckiego Stalag Luft 3 w Żaganiu, skąd uciekł. Po schwytaniu został zamordowany przez Gestapo 25 marca 1944 r. Spoczywa na Brytyjskim Cmentarzu Wojennym w Poznaniu.
W 1945 r. zginęło dwóch lotników 316 Dywizjonu Myśliwskiego „Warszawskiego”, którzy zmuszeni byli lądować przymusowo na holenderskich lotniskach po awarii silnika. 2 stycznia zginął w ten sposób por. Szymankiewicz, który na Mustangu III SZ-I (KH494) wykonując lot „Rodeo 408” wylądował na brytyjskim lotnisku w Heesch (według alianckiego systemu oznaczeń lotnisk polowych na kontynencie - B.88). Na płycie lotniska jego maszyna stanęła w płomieniach. Ciężko poparzony pilot został wyciągnięty z kabiny, jednak jeszcze tego samego dnia zmarł w szpitalu. Podobny los spotkał 5 marca por. Litaka. Podczas operacji „Ramrod 1484” eskortował bombowce atakujące koksownię w Gelsenkirchen. Na zachód od Renu, nad terenem zajętym przez aliantów, zameldował przez radio usterkę silnika i konieczność skoku ze spadochronem. Nie uczynił tego jednak i - jak się później okazało - po odłączeniu się od formacji rozbił swojego Mustanga III SZ-U (FX925) koło miasta Helmond w Holandii. Zapewne próbując uratować maszynę, starał się dolecieć do tamtejszego lotniska (B.86). Zginął na miejscu.
Na cmentarzu znajduje się również inny nagrobek, w którym spoczywa nieznany z nazwiska polski lotnik, poległy około 6 maja 1941 r. Data ta wskazuje, że pochówek mógł mieć coś wspólnego z opisaną powyżej katastrofą Wellingtona IC SM-N (R1214), która miała miejsce nocą z 2 na 3 maja. Losy całej sześcioosobowej załogi tego samolotu są znane (dwóch poległych pochowanych w Eindhoven, czterech w niewoli), więc nie da się przypisać tego grobu żadnemu z tych lotników. Z kolei 6 maja (dokładniej zaś nocą z 6 na 7 maja) poległa załoga 304 Dywizjonu Bombowego „Ziemi Śląskiej” na Wellingtonie IC (R1443), podczas nalotu na Hawr. Ciał trzech lotników (kpt. pil. Antoniego Syma, por. obs. Stanisława Duchackiego oraz kpr. rtg. Stanisława Białka) nigdy nie odnaleziono, zaginęły w morzu. Jest więc teoretycznie możliwe (choć to raczej mało prawdopodobne), iż morze oddało ciało jednego z nich na holenderski brzeg, z którego zabrano je i złożono w Eindhoven. Miasto to jest położone jednak aż 110 kilometrów w linii prostej od brzegu Morza Północnego, co rodzi pytanie, dlaczego zwłoki wieziono by aż tak daleko w głąb Holandii?
Stopień |
Nr ewid. |
Nazwisko, imię |
Data śmierci |
Jednostka |
| kpr. strz. (Sgt) | 783597 | Bałucki Józef | 12/13.04.1942 | 300 Dywizjon |
| sierż. rtg. (F/Sgt) | 781591 | Gawlak Feliks | 27/28.08.1942 | 305 Dywizjon |
| kpr. strz. (F/Sgt) | 781970 | Janik Józef | 27/28.08.1942 | 305 Dywizjon |
| por. pil. (F/Lt) | P-1725 | Litak Stanisław | 05.03.1945 | 316 Dywizjon |
| kpr. rtg. (Sgt) | 781601 | Lubojański Konrad | 12/13.04.1942 | 300 Dywizjon |
| mjr obs. (F/Lt) | P-0090 | Malak Wacław | 02/03.05.1941 | 305 Dywizjon |
| kpt. obs. (F/O) | P-1336 | Pajer Piotr | 12/13.06.1942 | 300 Dywizjon |
| kpr. pil. (Sgt) | 780702 | Pytlak Jan | 27/28.08.1942 | 305 Dywizjon |
| mjr strz. (F/O) | P-0114 | Ryszkiewicz Mieczysław | 02/03.05.1941 | 305 Dywizjon |
| kpr. strz. (Sgt) | 784864 | Strzelczyk Władysław | 12/13.04.1942 | 300 Dywizjon |
| por. pil. (F/Lt) | P-0744 | Szymankiewicz Teofil | 02.01.1945 | 316 Dywizjon |
| sierż. pil. (Sgt) | 780146 | Żalejko Władysław | 12/13.04.1942 | 300 Dywizjon |
| NN | do 06.05.1941 | |||
Razem |
13 |
Wojciech Zmyślony
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)