Cmentarz miejski w Dunkierce (Francja)

Cmentarz w Dunkierce - w pobliżu pola bitwy, w którym toczyły się ciężkie walki w czasie obu wojen światowych - jest miejscem pochówku dla 1040 zidentyfikowanych żołnierzy i miejscem upamiętnienia dla tysięcy kolejnych. Wśród grobów zidentyfikowanych jest dziewięć mogił polskich lotników. Zdecydowana większość pochowanych w Dunkierce Polaków to ofiary krwawych walk powietrznych nad Francją i kanałem La Manche latem 1941 r., gdy Royal Air Force po miesiącach bronienia brytyjskiego nieba przystąpiła do ofensywy przeciwko niemieckiej Luftwaffe.

Pierwszym jest por. Szyszka z 308 Dywizjonu „Krakowskiego”, zestrzelony 17 lipca 1941 r. na Spitfirze II ZF-E (P8698) podczas wieczornego wymiatania nad Le Touquet. 14 sierpnia 1941 r. w walce z niemieckimi myśliwcami nad Francją zginęli dowódca 306 Dywizjonu „Toruńskiego” kpt. Jerzy Zaremba - na Spitfirze II UZ-Z (P8466) - oraz por. Jan Kremski z 308 Dywizjonu - na Spitfirze II ZF-E (P8310). W podobnych okolicznościach poległ też kolejny dowódca „Toruniaków”, kpt. Jerzy Słoński - 29 sierpnia 1941 r. zestrzelony za sterami Spitfire'a II UZ-Z (P8507).

23 listopada 1941 r. podczas lotu bojowego „Ramrod 12” nad Francją zdziesiątkowaniu uległ 315 Dywizjon Myśliwski „Dębliński”, którego pięć samolotów zostało zestrzelonych, a siedem kolejnych - uszkodzonych. W rejonie celu, którym były obiekty w Bourbourgu, oraz w locie powrotnym Polacy zostali ciężko ostrzelani przez obronę przeciwlotniczą, a w rejonie Dunkierki zaatakowały dodatkowo niemieckie myśliwce Fw 190 z jednostki 6./JG 26. Polegli: por. Jan Grzech na Spitfirze VB PK-E (AB934), plut. pchor. Grzegorz Kosmalski na Spitfirze VB PK-Y (W3698), plut. Marian Staliński na Spitfirze VB PK-V (AB937) - pochowani w Dunkierce - oraz zaginieni w morzu: por. Władysław Grudziński i por. Marian Łukaszewicz.

Kpt. pil. Jan Błażejewski jest jedynym polskim lotnikiem bombowym na cmentarzu w Dunkierce. Poległ nocą z 16 na 17 grudnia 1941 r., jako dowódca Wellingtona IC (R1064) z 304 Dywizjonu Bombowego „Ziemi Śląskiej”. Samolot wystartował z zadaniem bombardowania portu w Ostendzie. Po trzech godzinach od startu radiostacja lotniskowa w Manston przyjęła z samolotu sygnał SOS. Ostatni sygnał z Wellingtona odebrano o godz. 19:05. Przypuszczalnie zestrzelony przez obronę przeciwlotniczą samolot wpadł do morza ok. 30 km od wybrzeży hrabstwa Kent. Zginęła też reszta załogi: por. pil. Marian Szczodrowski, por. obs. Jan Komłacz, szer. rtg. Bogusław Gołąbek, plut. strz. Kazimierz Suwalski i kpr. strz. Hubert Rutkowski.

26 stycznia 1943 r. poległ ostatni pochowany w Dunkierce polski pilot, st. sierż. Wawrzyniec Jasiński. W locie bojowym nad Francją, z zadaniem wymiatania w rejonie St Omer i Dunkierki, zderzył się w powietrzu z dowódcą I Skrzydła Myśliwskiego mjr. Stefanem Janusem. Oba samoloty poszły w dół: Janus ocalał i trafił do niewoli, natomiast Jasiński ze swym Spitfirem F.IX UZ-T (BS459) wpadł do kanału La Manche między Dunkierką a Calais. Ciało Jasińskiego wydobyto pół roku później z kanału portowego w Dunkierce.

Według powojennej literatury polskiej, w Dunkierce miałby być także pochowany por. pil. Wiesław Choms z 306 Dywizjonu (oficjalnie uznany za zaginionego - morze nie oddało ciała), jednak na cmentarzu nie ma jego grobu. Źródłem tej informacji jest przypuszczalnie błąd polegający na pomyleniu Brytyjczyka Priv. Johna J. Chownsa z nazwiskiem polskiego pilota. Chowns był żołnierzem Brytyjskiego Korpusu Ekspedycyjnego i jako poległy bez znanego miejsca pochówku został upamiętniony na pomniku Dunkirk Memorial tuż przy cmentarzu miejskim.

Wojciech Zmyślony

Widok ogólny na kwaterę grobów wojennych cmentarza w Dunkierce i górujący w centralnym punkcie pomnik Cross of Sacrifice (Krzyż Ofiary).

Pomnik ku czci polskich żołnierzy, lotników i marynarzy poległych podczas wyzwalania Francji.

Widok na rzędy grobów wojennych - na pierwszym planie z prawej mogiły trzech polskich myśliwców poległych w tragicznym locie 23 listopada 1941 r.

Grób kpt. pil. Jana Błażejewskiego.

Grób st. sierż. pil. Wawrzyńca Jasińskiego.

Grób plut. pchor. pil. Grzegorza Kosmalskiego.

Grób por. pil. Jana Kremskiego.

Grób kpt. pil. Jerzego Słońskiego.

Groby plut. pil. Mariana Stalińskiego i por. pil. Jana Grzecha.

Grób por. pil. Jana Szyszki.

Grób kpt. pil. Jerzego Zaremby.