Cmentarz komunalny w Åbenrå (Dania)

Kwatera żołnierzy alianckich na cmentarzu komunalnym w Åbenrå mieści groby 153 żołnierzy, w tym siedmiu lotników Polskich Sił Powietrznych. Por. Orzechowski, ppor. Żeromski, kpt. Golczewski, ppor. Gidaszewski, kpr. Cegłowski oraz kpt. Gorzeński należeli do załogi Wellingtona II SM-R (W5423) z 305 Dywizjonu Bombowego "Ziemi Wielkopolskiej". Nocą z 26 na 27 lutego 1942 r. polecieli na bombardowanie Kilonii. Nad celem samolot został trafiony ogniem obrony przeciwlotniczej. Z powodu poważnych uszkodzeń maszyny w drodze powrotnej do Anglii piloci zmuszeni byli przymusowo lądować w pobliżu duńskiego miasteczka Tønder. Przy zetknięciu z ziemią samolot eksplodował, a cała sześcioosobowa załoga zginęła na miejscu.

Plut. Błachowski był pilotem Wellingtona IV GR-F (R1585) z 301 Dywizjonu Bombowego "Ziemi Pomorskiej". Podczas minowania Morza Północnego u wybrzeży Danii nocą z 11 na 12 października 1942 r. jego samolot został ciężko uszkodzony ogniem obrony przeciwlotniczej. Błachowski rozkazał swojej załodze skakać na spadochronie, pozostając przy sterach, dopóki wszyscy nie opuścili samolotu. Sam wyskoczył jednak zbyt nisko, w wyniku czego doznał ciężkich obrażeń. Odnaleziony przez Niemców i zabrany do szpitala, zmarł 13 października 1942 r. w mieście Haderslev. Pozostali członkowie załogi (por. obs. Jerzy Stachurski, st. szer. rtg. Tadeusz Kowalski, st. szer. strz. Zygmunt Turuta i st. szer. strz. Karol Molewicz) przeżyli i dostali się do niemieckiej niewoli.

Wojciech Zmyślony

Widok na kwaterę grobów alianckich na cmentarzu w Åbenrå.

Tablica z nazwiskami kpt. pil. Jana Orzechowskiego oraz ppor. pil. Stanisława Żeromskiego.

Wykonana krótko po wojnie fotografia grobu załogi Wellingtona II SM-R (W5423).

Poległej załodze por. Orzechowskiego Niemcy urządzili pochówek z honorami wojskowymi. Wydaje się to paradoksalne, jednak miało to miejsce na początku 1942 r., czyli w okresie, gdy naloty nie były prowadzone przeciwko miastom, a alianckich lotników nie określano jeszcze "Terrorflieger". Załogi...

...zestrzelone nad Europą wciąż mogły liczyć na godny pochówek. W późniejszych latach to się zmieniło - polskich i brytyjskich lotników chowano szybko i bez asysty wojskowej, a ocaleli lotnicy byli nierzadko dobijani, a nawet linczowani przez tłum.

Na grobie poległych umieszczono wieniec ze swastyką (!), Krzyżem Żelaznym i napisem "Die deutsche Wehrmacht".

• fotografie ze zbiorów: pani Celiny Sochy, pana Stanisława Śnieżko
• Krzystek T. J., Personel PSP w Wielkiej Brytanii 1940-1947, Agencja Lotnicza ALTAIR, Warszawa 2007
• Ku czci poległych lotników 1939-1945, Agencja Lotnicza ALTAIR, Warszawa 2006