Tadeusz Szablewski

Tadeusz Szablewski przyszedł na świat 8 stycznia 1920 r. w Krakowie (rodzice Adam - oficer zawodowy - i Wiktoria z domu Duda). Szkołę powszechną ukończył na warszawskiej Pradze w 1933 r. Jako 15-latek w 1935 r. wstąpił do Szkoły Podoficerów Lotnictwa dla Małoletnich w Bydgoszczy. W czerwcu 1938 r. opuścił jej mury jako wyszkolony mechanik samolotowy w stopniu kaprala. Po krótkim urlopie, w lipcu 1938 r. został przydzielony do 211 Eskadry Bombowej w 1 Pułku Lotniczym w Warszawie, dowodzonej przez kpt. obs. Franciszka Omylaka. W jednostce przyszło mu zajmować się początkowo jednosilnikowymi samolotami bombowo-rozpoznawczymi PZL.23 Karaś, a później - od listopada 1938 r. - nowoczesnymi dwusilnikowymi bombowcami PZL.37 Łoś oraz trzysilnikowymi, używanymi do celów pomocniczych, Fokkerami F.VIIb/3m.

W związku ze zbliżającym się wybuchem wojny już 23 sierpnia 1939 r. nastąpiła mobilizacja 211 Eskadry. W składzie X Dywizjonu Bombowego została włączona do Brygady Bombowej, jednostki dyspozycyjnej Naczelnego Wodza. Została przesunięta na lotnisko Ułęż niedaleko Dęblina i tam zastał ją wybuch wojny. W pierwszych dniach kampanii wrześniowej Szablewski ze swoją jednostką stacjonował na lotniskach Kuciny, Grójec i ponownie w Ułężu. 10 września eskadrę wycofano na wschód - początkowo do Gnojna, a następnie - 14 września - do Wielicka. 16 września samoloty i rzut kołowy eskadry wyjechały na lotnisko Gwoździec Stary koło Horodenki, w pobliżu granicy z Rumunią. Dzień później do lotników dotarła wieść o wkroczeniu do Polski oddziałów Armii Czerwonej. Po otrzymaniu rozkazu ewakuacji do Rumunii, wieczorem tego dnia Szablewski z kolegami z jednostki wyruszył w drogę w kolumnie ciężarówek. Z powodu trudnej sytuacji militarnej i rozproszenia w Kołomyi rzutu kołowego ostatecznie 19 września o godz. 4:00 rano z częścią personelu naziemnego X Dywizjonu Bombowego przeszedł w Przełęczy Tatarskiej na Węgry.

Został internowany w obozie dla polskich uchodźców wojskowych. Po kilku tygodniach, w przerobionym na cywilne ubrania mundurze, wraz z dwoma kolegami uciekł. Pociągiem dotarł do Budapesztu. Dzięki pomocy poselstwa polskiego dołączył do zorganizowanej grupy, mającej przez zieloną granicę przedostać się do Jugosławii. Już w 1940 r. Szablewski przeszedł po zamarzniętej rzece Drawie do Jugosławii, gdzie został schwytany przez miejscowych żandarmów. Po kilkunastodniowym pobycie w areszcie w Zagrzebiu został zwolniony. Wyjechał do Splitu, skąd statkiem "Patris" wyruszył do Francji. Po przybyciu do Marsylii w pierwszej dekadzie lutego został początkowo ulokowany w pobliskich koszarach Camp de Carpiagne.

28 lutego 1940 r. został przeniesiony na stację zborną polskiego lotnictwa w Le Bourget pod Paryżem. W marcu tego roku zgłosił się do służby w Polskich Siłach Powietrznych formowanych u boku Royal Air Force w Wielkiej Brytanii i pod koniec miesiąca wyjechał przez Cherbourg do Anglii. Od 1 kwietnia 1940 r. przebywał w bazie RAF Manston, gdzie rozpoczął naukę języka angielskiego, przepisów "King's Regulations" i szkolenie z zakresu obsługi brytyjskiego sprzętu. Latem 1940 r., w związku z ryzykiem nalotów niemieckich, ośrodek w Manston został przeniesiony nad Morze Irlandzkie, do miejscowości Blackpool. Pierwszy przydział - w ramach praktycznej nauki obsługi sprzętu RAF - Szablewski otrzymał 12 października 1940 r. Trafił do jednostki warsztatowo-naprawczej 13 Maintenance Unit w Henlow. 19 sierpnia 1941 r. został przeniesiony do jednostki wyszkolenia bojowego 18 Operational Training Unit w Bramcote. Obsługiwał tam dwusilnikowe bombowce typu Wellington, na których szkolili się polscy lotnicy w ramach kursów zgrywania załóg.

Począwszy od 5 czerwca 1943 r. Szablewski służył w Ruchomym Warsztacie Napraw i Ratownictwa Technicznego nr 1 przy 71 Maintenance Unit w Slough. Jego zadaniem było tym razem serwisowanie samolotów myśliwskich. 24 sierpnia 1943 r. został przeniesiony do sekcji ratownictwa tejże jednostki na stację Norholt, gdzie bazowało wyposażone w Spitfire'y I Skrzydło Myśliwskie. 27 września 1943 r. otrzymał przydział do nowo sformowanego ruchomego warsztatu napraw i ratownictwa technicznego 411 Repair and Salvage Unit w Heston. Po inwazji w Normandii z jednostką przeniósł się do baz na kontynencie (we Francji, potem Belgii i Holandii). Pod koniec wojny i po niej stacjonował w Quakenbrück i Hamburgu w Niemczech. Zajmował się uszkodzonymi lub zepsutymi samolotami oraz maszynami, które z różnych przyczyn musiały lądować w terenie. Naprawiany sprzęt należał do lotnictwa taktycznego 2 Tactical Air Force, a potem okupacyjnego British Air Force of Occupation. 17 września 1946 r. Szablewski powrócił do Wielkiej Brytanii, trafiając do Bazy Sił Powietrznych w Dunholme Lodge.

W związku z rozformowaniem Polskich Sił Powietrznych wstąpił do Polskiego Korpusu Przysposobienia i Rozmieszczenia i 18 lutego 1947 r. został przeniesiony do jednostki demobilizacyjnej 2 Polish Resettlement Unit w Castle Combe. 23 września 1947 r. zdemobilizował się w polskim stopniu sierżanta i brytyjskim Corporala. Za służbę w czasie II wojny światowej został odznaczony Medalem Lotniczym oraz medalami pamiątkowymi. Zdecydował się na emigrację do Belgii, skąd pochodziła jego poznana w czasie wojny żona. Znalazł zatrudnienie na lotnisku w Brukseli. W 1951 r. wyjechał do Kanady. Zamieszkał w Ontario i przez 25 lat pracował w przemyśle lotniczym. W drugiej połowie lat 70. XX wieku przeprowadził się do miasta Halifax, gdzie mieszka do dziś. Do emerytury pracował na miejscowym lotnisku. Sierżant Tadeusz Szablewski od czerwca 1945 r. jest żonaty z Marthą LeMaire, ma córkę.

Wojciech Zmyślony