Michał Michniewicz

Michał Michniewicz urodził się 22 lutego 1914 r. we wsi Berezicze na Polesiu, na terenie późniejszego powiatu koszyrskiego w województwie poleskim (obecnie na Ukrainie). Jego rodzicami byli Piotr i Bronisława z domu Świerczyńska. W Pińsku uczęszczał do gimnazjum, gdzie w 1933 r. zdał maturę. Wstąpił do Wojska Polskiego z zamiarem podjęcia służby zawodowej.

Od września 1933 r. do września 1934 r. ukończył kurs unitarny w Szkole Podchorążych Piechoty w Różanie, bezpośrednio po którym został słuchaczem Szkoły Podchorążych Lotnictwa - Grupy Technicznej w Bydgoszczy (przeniesionej w styczniu 1937 r. do Warszawy). Szkolony był na oficera technicznego, jednak przeszedł także kurs pilotażu, jako integralną część programu nauczania. W sierpniu i wrześniu 1935 r. ukończył kurs szybowcowy w Wojskowym Ośrodku Szybowcowym w Ustianowej, a między lipcem a październikiem 1936 r. - kurs motorowy na RWD-8 w Centrum Wyszkolenia Technicznego Lotnictwa w Bydgoszczy (co nie dawało jednak tytułu pilota wojskowego). 15 października 1937 r. otrzymał promocję na stopień podporucznika.

W latach 1937-1939 służył w szkolnictwie wojskowym jako instruktor dla mechaników lotniczych i samochodowych. Przynajmniej od początku 1939 r. służył w Batalionie Szkolnym Lotnictwa w Świeciu jako oficer techniczny, instruktor i dowódca plutonu mechaników lotniczych. Wraz z batalionem przeszedł szlak bojowy kampanii wrześniowej, wycofując się z Pomorza na południowy wschód kraju. Po agresji ZSRR na Polskę trafił do niewoli sowieckiej, jednakże zdołał uciec. Przez Rumunię przedostał się na Zachód i od początku stycznia 1940 r. miał przydział do Centrum Wyszkolenia Lotnictwa w Lyonie jako oficer techniczny parku. Nie doczekawszy przydziału do jednostki bojowej (ani na żaden z kursów szkolnych dla polskich lotników) po upadku Francji ewakuował się do Wielkiej Brytanii.

Początkowo przebywał w Bazie Sił Powietrznych w Blackpool w oczekiwaniu na dalsze przydziały. Następnie, od 2 stycznia do 31 maja 1941 r., przeszedł w funkcjonującym tamże Centrum Wyszkolenia Ziemnego teoretyczny kurs pilotażu. Na kurs praktyczny trafił 1 czerwca 1941 r. do szkoły pilotażu początkowego 15 Elementary Flying Training School w Carlisle. Prowadzoną na samolotach Magister naukę ukończył 10 lipca 1941 r. Drugim etapem był kurs w szkole pilotażu podstawowego 8 Service Flying Training School w Montrose, trwający od 1 sierpnia do 5 listopada 1941 r. Latał tam za sterami Masterów oraz Hurricane'ów. Jako w pełni wyszkolony, ale wciąż niedoświadczony, pilot Michniewicz trafił 13 listopada 1941 r. do szkoły strzelców pokładowych 1 Air Gunnery School w Pembrey w Walii. W ramach praktyki latał za sterami Lysanderów, holując za samolotem rękawy, będące celami dla uczniów-pilotów.

3 maja 1942 r. został przydzielony do jednostki szkolnej dla pilotów dostawczych 2 Ferry Training Unit w Lyneham. Wykonywał tam loty zapoznawcze na różnych typach samolotów: znanych sobie Masterach i Hurricane'ach, a także, po raz pierwszy, dwusilnikowych Oxfordach i Blenheimach. 23 maja 1942 r. spowodował niegroźny wypadek podczas kołowania, gdy siedział za sterami Mastera III (W8842). 5 czerwca 1942 r. jego przydział w Lyneham zakończył się, a niedługo potem Michniewicz wyruszył drogą morską do Afryki.

Od 7 września 1942 r. służył w Oddziale Polskim, wchodzącym w skład jednostki dostawczej 1 Aircraft Delivery Unit w Takoradi na Złotym Wybrzeżu (obecnie Ghana). Przez środkową Afrykę i Sudan przerzucał Hurricane'y do Egiptu, powracając na pokładzie samolotów brytyjskiego i amerykańskiego lotnictwa wojskowego oraz cywilnych linii lotniczych: Dakot i DC-3, Ensignów, Hudsonów, a nawet Junkersów 52. Sporadycznie dostarczał samoloty także dalej, lądując na lotniskach Palestyny, Półwyspu Arabskiego, Iraku, Iranu, a nawet północno-zachodnich Indii (późniejszego Pakistanu). Służba w ciężkich warunkach odbiła się na jego zdrowiu: trzykrotnie zapadał na malarię, a dwukrotnie był leczony z powodu urazu kolana.

Michniewicz zgłosił się do służby w jednostce frontowej. 26 grudnia 1943 r. został przeniesiony do 203 Grupy Treningowej RAF (203 Group), a 2 stycznia 1944 r. do jednostki wyszkolenia bojowego 74 Operational Training Unit (74 OTU). Oddział stacjonował na lotnisku w Petach Tikwa w Palestynie i zajmował się przygotowywaniem pilotów rozpoznawczych do służby na froncie. Przydzielani tam Polacy trafiali następnie do 318 Dywizjonu Myśliwsko-Rozpoznawczego "Gdańskiego", który miał wspierać walki 2 Korpusu Polskiego. W Palestynie Michniewicz do 12 lutego 1944 r. szkolił się na Harvardach, Hurricane'ach i Spitfire'ach. Następnie dostał przydział do 318 Dywizjonu, gdzie zameldował się 23 lutego. Jednostka stacjonowała ówcześnie na polowym lotnisku Qassasin w Egipcie i była w trakcie przezbrajania się z Hurricane'ów II na Spitfire'y V. W maju 1944 r. przebazowała się do Włoch i weszła do działań bojowych, wspierając natarcie 2 Korpusu Polskiego wzdłuż adriatyckiego wybrzeża Italii.

Brał udział przede wszystkim w lotach na rozpoznanie wzrokowe i korygowanie ognia artylerii, ale także pojedynczych rozpoznaniach fotograficznych, wymiataniach myśliwskich i poszukiwaniach zestrzelonych załóg na morzu. Z własnej inicjatywy kilkukrotnie atakował cele naziemne z broni pokładowej. Pełną turę operacyjną, na którą złożyło się 115 lotów, wykonał od 5 maja do 13 października 1944 r. Od 10 lipca 1944 r. był dowódcą eskadry "C" 318 Dywizjonu.

Nie wszystkie loty przebiegały bezproblemowo. 2 września 1944 r., podczas rozpoznania artyleryjskiego, natknął się na parę Focke-Wulfów 190, które zaatakowały z zaskoczenia. Choć Michniewicz zdołał umknąć, jego Spitfire VB B (ER138) został mocno uszkodzony. 6 października 1944 r. podczas korygowania ognia artylerii jego Spitfirze VB (ER808) został trafiony przez obronę przeciwlotniczą i już na ziemi w płatowcu naliczono 16 przestrzelin. Jego maszyna została uszkodzona lżej odłamkami także podczas zadań z 23 lipca oraz 4 sierpnia 1944 r. Michniewicz każdorazowo bezpiecznie wracał na swoje lotnisko, przy lądowaniu nie doprowadzając do powstania dalszych uszkodzeń.

25 października 1944 r. Michniewicz odszedł z 318 Dywizjonu i został przydzielony do jednostki tranzytowej dla personelu lotniczego 3 Base Personel Depot w Neapolu, gdzie oczekiwał na transport morski do Wielkiej Brytanii. Od 15 grudnia 1944 r. miał przydział do Bazy Sił Powietrznych w Blackpool, a 17 lutego 1945 r. został przydzielony do 286 Dywizjonu Współpracy z Obroną Przeciwlotniczą RAF (286 Squadron) w bazie RAF Weston Zoyland. W jednostce służył przez nieco ponad miesiąc, latając za sterami dwusilnikowych Oxfordów.

22 marca 1945 r. został odkomenderowany do jednostki tranzytowej dla personelu lotniczego 5 Personnel Despatch Centre, a po pięciu dniach wyruszył ponownie drogą morską na Bliski Wschód. Od 24 kwietnia 1945 r. był instruktorem w jednostce wyszkolenia bojowego 74 OTU w Petach Tikwa w Palestynie. Tym razem to on zajmował się szkoleniem pilotów rozpoznawczych, w tym rodaków, którzy mieli trafić potem do 318 Dywizjonu. W ramach nowych obowiązków latał Harvardami, Hurricane'ami oraz Spitfire'ami. Wkrótce jednak, wobec zakończenia wojny w Europie, ośrodek rozformowano, a Michniewicz 27 czerwca 1945 r. został przeniesiony do 216 Grupy Transportowej RAF (216 Group). 6 lipca 1945 r. przydzielono go do jednostki dostawczej 5 Ferry Unit bazującej w Kairze, a 24 lipca 1945 r. do innego oddziału o takim charakterze - 3 Ferry Unit w mieście Wadżda (Oujda) w Maroku. 12 stycznia 1946 r. trafił z powrotem do 5 Ferry Unit. We wszystkich tych jednostkach odpowiadał za przerzucanie samolotów pomiędzy różnymi lotniskami. Latał po całej Afryce Północnej (Egipcie, Maroku, Libii, Tunezji, Algierii i Maroku), a sporadycznie lądował także we Francji, na Malcie i we Włoszech. Przerzucał Spitfire'y i Harvardy, a drogę powrotną pokonywał na pokładzie transportowych maszyn BOAC i RAF: Ansonów, Baltimore'ów, Dakot i DC-3, Hudsonów, Skymasterów, Walrusów, Wellingtonów.

Od 14 marca 1946 r. miał przydział do 78 Dywizjonu Transportowego RAF (78 Squadron), również w Kairze. Dywizjon wyposażony był w dwusilnikowe Dakoty i operował we wschodniej części Morza Śródziemnego. W tym oddziale Michniewicz wykonał tylko jeden lot, jako drugi pilot za sterami Dakoty. Było to w dniu przybycia do jednostki i chociaż Michniewicz służył w niej do 6 września 1946 r., był to zarazem jego ostatni lot jako pilota polskiego lotnictwa na Zachodzie.

Tymczasem przeszło rok po wojnie rozpoczęło się rozformowywanie Polskich Sił Powietrznych, którego elementem było ściąganie lotników służących w Afryce i Azji z powrotem na Wyspy Brytyjskie. 6 września 1946 r. Michniewicz został przeniesiony do jednostki tranzytowej dla personelu lotniczego 22 Personnel Transit Centre w miejscowości Almaza w Egipcie. Oczekiwał tam do 7 października 1946 r. na transport do Wielkiej Brytanii. Wreszcie wsiadł na statek "Alcantara", który wyruszył w rejs z Port Saidu do Southport. 18 października 1946 r. został przydzielony do Bazy Sił Powietrznych w Dunholme Lodge. 3 grudnia 1946 r. wstąpił do Polskiego Korpusu Przysposobienia i Rozmieszczenia (PKPiR). W dalszym ciągu stacjonował w Dunholme Lodge, w ramach jednostki demobilizacyjnej 3 Polish Resettlement Unit. Przygotowując się do życia w cywilu dokształcał się w zakresie rolnictwa i snuł plany dotyczące emigracji do Nowej Zelandii.

Michał Michniewicz zdemobilizował się 31 maja 1948 r. w polskim stopniu kapitana i brytyjskim Flight Lieutenanta. Został odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari (nr 11061), dwukrotnie Krzyżem Walecznych, trzykrotnie Medalem Lotniczym, Polowym Znakiem Pilota (nr 1611), a także brytyjskimi medalami pamiątkowymi.

Od lipca 1947 r., w czasie bezpłatnego urlopu z PKPiR, pracował w prywatnej firmie w Bromley w hrabstwie Kent, ale ostatecznie zdecydował się na emigrację do Kanady, co nastąpiło w maju 1948 r. Po przybyciu za ocean zakupił farmę. Szybko jednak wrócił do lotnictwa i od 1951 r. aż do przejścia na emeryturę w 1979 r. pracował w kanadyjskim przemyśle lotniczym jako inżynier konstrukcji płatowca. Od 1958 r. był członkiem miejscowego stowarzyszenia inżynierów - Corporation of Professional Engineers of Quebec.

Michniewicz angażował się także w działalność polonijną i kombatancką. W grudniu 1953 r. razem z kilkunastoma innymi lotnikami polskimi był współzałożycielem 310 Skrzydła "Wilno", podlegającego RCAF Association, a zrzeszającego polskich weteranów lotnictwa II wojny światowej. Był jednym z fundatorów stypendiów przyznawanych przez Polską Fundację Społeczno-Kulturalną młodym Polakom w Kanadzie. Pod koniec życia mieszkał w polskim domu spokojnej starości koło Montrealu.

Kapitan pilot Michał Michniewicz zmarł 2 lutego 2002 r. w Montrealu, na krótko przed swoimi 88. urodzinami. Spoczął na cmentarzu weteranów Field of Honour w Pointe Claire koło Montrealu. Był żonaty z Zofią z domu Dechaine.

Wojciech Zmyślony