Józef Gil

Józef Gil przyszedł na świat 30 stycznia 1914 r. we wsi Łęg na terenie późniejszego powiatu jarocińskiego w województwie poznańskim (obecnie w powiecie pleszewskim, w województwie wielkopolskim). Jego rodzicami byli Franciszek i Marcela z domu Barańska. Po ukończeniu szkoły powszechnej edukację pobierał w Państwowym Seminarium Nauczycielskim Męskim w Krotoszynie. Według niepotwierdzonych informacji przez pewien czas pracował jako nauczyciel w szkole powszechnej we wsi Żegocin, sąsiadującej z jego rodzinnym Łęgiem.

Zainteresowanie lotnictwem zaowocowało ukończeniem przez niego latem 1936 r. kursu szybowcowego kategorii "B". W wieku 22 lat został powołany do odbycia czynnej służby wojskowej. 21 września 1936 r. rozpoczął szkolenie na dywizyjnym kursie podchorążych rezerwy przy 69 Pułku Piechoty w Gnieźnie (w 17 Dywizji Piechoty). Od 3 stycznia 1937 r. był słuchaczem Szkoły Podchorążych Rezerwy Lotnictwa w Radomiu-Sadkowie. Uczestnicząc w kursie pilotażu, 12 lipca tego roku, podczas lotu szkolnego na samolocie Bartel BM-4 (33.64) miał niegroźny wypadek. 27 września tego roku ukończył SPL, jednak zamiast przejść do rezerwy, zdecydował się na pozostanie w Wojsku Polskim i karierę oficera zawodowego. Od 25 października 1937 r. szkolił się wraz z uczniami drugiego roku Szkoły Podchorążych Lotnictwa w Dęblinie. Trafił do grupy pilotów, a na trzecim roku został wyznaczony do szkolenia na bombowcach PZL.23 Karaś. 15 czerwca 1939 r. ukończył szkołę i w ramach praktyki został przydzielony do 1 Pułku Lotniczego w Warszawie. Skierowano go tam do Eskadry Ćwiczebno-Bombowej, gdzie do wybuchu wojny szkolił się jako pilot dwusilnikowych bombowców PZL.37 Łoś.

20 sierpnia 1939 r., Gil został przeniesiony do 221 Eskadry Bombowej w Małaszewiczach koło Brześcia nad Bugiem, wchodzącej w skład XX Dywizjonu Bombowego. Jednostka ta miała stanowić zaplecze kadrowe i sprzętowe dla X i XV Dywizjonów Bombowych na wypadek wybuchu wojny. Gil ostatecznie nie wziął udziału w walkach polskiego lotnictwa. Po agresji sowieckiej na Polskę, 17 września przekroczył na rozkaz przełożonych granicę polsko-rumuńską. Podążając do odtwarzanego na Zachodzie Wojska Polskiego dotarł do portu Balcic (obecnie Bałczik w Bułgarii) nad Morzem Czarnym. Stamtąd 15 października odpłynął na statku "Ajos Nikolaos" do Bejrutu. Po przesiadce na francuski "Ville de Strasbourg", 29 października dotarł do Marsylii. Z innymi oficerami lotnictwa z tego transportu został przewieziony do koszar w Salon, gdzie przebywał do grudnia 1939 r. Następnie przeniesiono go do Centrum Wyszkolenia Lotnictwa w Lyon-Bron.

28 grudnia 1939 r. Gil opuścił Francję i wyjechał do Wielkiej Brytanii, wstępując do ochotniczej rezerwy lotnictwa brytyjskiego - Royal Air Force Volunteer Reserve. Od 1 stycznia do 30 kwietnia 1940 r. stacjonował w Centrum Lotnictwa Polskiego w Eastchurch, skąd został przeniesiony do Bazy Sił Powietrznych w Blackpool. Latem 1940 r. został skierowany na kurs myśliwski w jednostce wyszkolenia bojowego 6 Operational Training Unit w Sutton Bridge. Po zapoznaniu się z samolotami Hurricane, 26 sierpnia 1940 r. został przydzielony do 43 Dywizjonu Myśliwskiego RAF (43 Squadron). W październiku 1940 r. przeniesiono go do 229 Dywizjonu Myśliwskiego RAF (229 Squadron). Obie jednostki były wyposażone w Hurricane'y, a Gil biorąc udział w 11 lotach bojowych i operacyjnych stał się jednym ze 145 polskich pilotów bitwy o Anglię. Podczas powrotu z jednego z zadań, 25 października, nie zmieścił się na drodze startowej lotniska, w rezultacie czego postawił samolot na nosie. Ostatni lot w 229 Dywizjonie wykonał 28 października, a jakiś czas potem został przeniesiony do 145 Dywizjonu Myśliwskiego RAF (145 Squadron). 29 grudnia 1940 r. podczas nocnego lotu ćwiczebnego za sterami Hurricane'a I (V7230) zderzył się z ziemią w rejonie miejscowości East Dean w hrabstwie East Sussex. Doznał jedynie niegroźnych obrażeń i trafił do szpitala.

Po zakończeniu hospitalizacji i przejściu rekonwalescencji, 13 marca 1941 r. został przydzielony do jednostki wyszkolenia bojowego 53 Operational Training Unit w bazie RAF Heston na przeszkolenie na myśliwcach Spitfire. 13 kwietnia 1941 r. został przydzielony do 315 Dywizjonu Myśliwskiego "Dęblińskiego", który stacjonował w Speke koło Liverpoolu, a na wyposażeniu miał Hurricane'y I. W lipcu jednostkę przeniesiono do Northolt i uzbrojono w Spitfire'y II.

Latem i jesienią 1941 r. Gil odniósł podczas walk nad Francją szereg zwycięstw powietrznych. Rankiem 9 sierpnia 1941 r. podczas operacji "Circus 68" uszkodził Messerschmitta 109. Wieczorem tego samego dnia podczas "Circusa 69" zaliczono mu prawdopodobne zestrzelenie innego Bf 109. 14 sierpnia uzyskał pierwsze pewne zestrzelenie podczas wymiatania w rejonie Gravelines. Kolejne prawdopodobne zestrzelenie przyznano mu po walce 21 października, stoczonej także podczas wymiatania nad Francją. Odniósł je już na jednym z nowszych Spitfire'ów VB, które weszły na wyposażenie Dywizjonu "Dęblińskiego" miesiąc wcześniej. Po tych sukcesach jedynie drobnym niepowodzeniem był wypadek, jaki przeżył 13 marca 1942 r.: podczas kołowania za sterami Spitfire'a VB PK-W (AB247) zderzył się na ziemi z innym "Spitem" 315 Dywizjonu, sierż. Michała Cwynara.

W 315 Dywizjonie Gil służył do 13 czerwca 1942 r., kiedy to został przeniesiony do 306 Dywizjonu Myśliwskiego "Toruńskiego" na stanowisko dowódcy eskadry "A". 22 sierpnia 1942 r. podczas operacji typu Rhubarb, polegającej na ataku na lotnisko Luftwaffe w St Omer-Longuenesse, Gil ostrzelał z lotu koszącego hangar, ale jego samolot - Spitfire VB UZ-K - został trafiony ogniem obrony przeciwlotniczej. Był to najtragiczniejszy lot w całej historii 306 Dywizjonu, w którym poległo aż trzech pilotów, jeden trafił do niewoli, a samoloty czterech kolejnych zostały uszkodzone.

Wkrótce po przezbrojeniu 306 Dywizjonu na nowszą wersję Spitfire'a - Mark IX - Gil do swojego konta zwycięstw powietrznych dopisał zestrzelenie Focke-Wulfa 190 i uszkodzenie Messerschmitta. Stało się to 9 października 1942 r., podczas operacji "Circus 224", czyli eskorty amerykańskich bombowców B-17 atakujących cele w Lille.

31 grudnia 1942 r. Gil wystartował na zadanie "Rodeo 140", polegające na przeprowadzaniu przez 306 i 315 Dywizjon wymiatania nad Francją. Z rejonu Dieppe naziemna stacja naprowadzania skierowała polskich myśliwców na Berck, gdzie Polacy z przewagi wysokości zaatakowali 13 Focke-Wulfów 190. Jako pierwszy na Niemców ruszył właśnie Gil. Utraciwszy korzystną pozycję wpadł w środek niemieckiej formacji i w pierwszych chwilach walki został trafiony. Widziano, jak jego samolot ciągnąc warkocz dymu w nurkowaniu poszedł do ziemi. Ciała pilota ani wraku samolotu - Spitfire'a F.IX UZ-B (BS455) - nigdy nie odnaleziono. Przyjmuje się, że pochłonęło je morze.

Porucznik (Flying Officer) Józef Gil został odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari (nr 9688), trzykrotnie Krzyżem Walecznych, dwukrotnie Medalem Lotniczym, Polowym Znakiem Pilota (nr 862) W czasie wojny wykonał 56 lotów bojowych i 64 loty operacyjne.

Wojciech Zmyślony