Polskie Siły Powietrzne w II wojnie światowej

Cmentarz Bohaterów Polskich na Cytadeli w Poznaniu (wielkopolskie)

Cmentarz Bohaterów Polskich jest jednym z kilku wojskowych cmentarzy, położonych na południowym stoku poznańskiej Cytadeli i zarazem jednym z najmłodszych, bo utworzonym dopiero w 1945 r. Sąsiaduje z Brytyjskim Cmentarzem Wojennym oraz Cmentarzem Bohaterów Radzieckich. Znajdują się na nim groby poległych w 1939 r. oraz w latach 1944-1945 żołnierzy Wojska Polskiego, a także ofiar terroru hitlerowskiego i stalinowskiego, m.in. robotników zabitych w czasie walk na ulicach Poznania w czerwcu 1956 r. Część z nich to groby zbiorowe i symboliczne.

Na cmentarzu znajduje się zbiorowa mogiła, w której pochowano 39 żołnierzy poległych w czasie nalotu Luftwaffe na lotnisko Ławica i sam Poznań 1 września 1939 r. Spośród nich 18 to lotnicy, 11 żołnierze armii, natomiast tożsamość pozostałych 12 pozostaje nieznana. Być może niektórzy z nieznanych również służyli w Lotnictwie Wojskowym. Spośród 18 lotników 17 należało do personelu Bazy Lotniczej nr 3, utworzonej z trzonu 3 Pułku Lotniczego, po odejściu eskadr na lotniska polowe w czasie mobilizacji. Byli to: szer. Bocian, st. szer. Frąckowiak, kpr. Grzelak, kpr. Kaliszak, szer. Kasprzak, plut. Krzyżaniak, szer. Kuster, szer. Łusiak, chor. Mańkowski, kpr. Matynowski, szer. Skuba, kpr. Stachowski, chor. Szymankiewicz, szer. Ślusarski, ppor. Wardaszka, ppor. Zemanek oraz plut. Zwierzycki. Osiemnasty lotnik - ppor. Cyruliński - służył w 33 Eskadrze Obserwacyjnej.

Według literatury, na cmentarzu pochowani także zostali czterej inni żołnierze Bazy Lotniczej nr 3: szer. Stanisław Góra, kpr. Bogdan Haise (lub Haize), plut. Maksymilian Kaźmierczak oraz szer. Wiktor Samler. Grobu żadnego z nich nie udało się odnaleźć. Być może zostali pochowani w tej samej mogile, co pozostali lotnicy, lecz podczas ekshumacji z pierwotnego miejsca pochówku nie ustalono ich danych lub je zagubiono, w rezultacie czego spoczywają jako nieznani żołnierze.

Stopień
Nazwisko, imię
Data śmierci
Jednostka
szer.Bocian Stanisław01.09.1939Baza Lotnicza nr 3
ppor. obs.Cyruliński Henryk01.09.193933 Eskadra Obserwacyjna
st. szer.Frąckowiak Władysław01.09.1939Baza Lotnicza nr 3
kpr.Grzelak Ignacy01.09.1939Baza Lotnicza nr 3
kpr.Kaliszak Ludwik01.09.1939Baza Lotnicza nr 3
szer.Kasprzak Antoni01.09.1939Baza Lotnicza nr 3
plut.Krzyżaniak Władysław01.09.1939Baza Lotnicza nr 3
szer.Kuster Michał01.09.1939Baza Lotnicza nr 3
szer.Łusiak Jan01.09.1939Baza Lotnicza nr 3
chor.Mańkowski Władysław01.09.1939Baza Lotnicza nr 3
kpr.Matynkowski Czesław01.09.1939Baza Lotnicza nr 3
szer.Skuba Michał01.09.1939Baza Lotnicza nr 3
kpr.Stachowski Bronisław01.09.1939Baza Lotnicza nr 3
chor. pil.Szymankiewicz Marian01.09.1939Baza Lotnicza nr 3
szer.Ślusarski Jan01.09.1939Baza Lotnicza nr 3
ppor.Wardaszka Jan01.09.1939Baza Lotnicza nr 3
ppor.Zemanek Edward01.09.1939Baza Lotnicza nr 3
plut.Zwierzycki Walenty01.09.1939Baza Lotnicza nr 3
Razem
18
   

Wojciech Zmyślony

Tablica z nazwą cmentarza przy wejściu na teren nekropolii od strony ul. Armii "Poznań".
Widok ogólny na Cmentarz Bohaterów Polskich. Na pierwszym planie grób ofiar nalotów Luftwaffe na Poznań, dalej po bokach symboliczne i zbiorowe mogiły ofiar okupacji niemieckiej i reżimu stalinowskiego. Za nimi znajduje się kwatera żołnierzy ludowego Wojska Polskiego poległych w 1945 r., groby ofiar poznańskiego czerwca 1956 r. Na wzgórzu w tle widoczny pomnik.
Zbiorowy grób 39 żołnierzy poległych podczas nalotów na Ławicę i Poznań we wrześniu 1939 r. Podstawa być może nieprzypadkowo nawiązuje kolorystyką do polskiej lotniczej szachownicy, gdyż pochowano tam przynajmniej 18 lotników.
Pomnik ustawiony na zboczu Cytadeli, pod którym znajduje się Cmentarz Bohaterów Polskich, wraz z datami 1939-1956 oraz Krzyżem Walecznych.
Tablica zawierająca informację na temat pochowanych w grobie.
Tablica z nazwiskami ppor. obs. Henryka Cyrulińskiego, chor. Władysława Mańkowskiego (nazwisko zapisane niepoprawnie przez "n"), chor. pil. Mariana Szymankiewicza, ppor. techn. Jana Wardaszki (podano błędny stopień - podchorąży zamiast podporucznik) i ppor. Edwarda Zemanka.
Tablica z nazwiskami kpr. Ignacego Grzelaka, kpr. Ludwika Kaliszaka (nazwisko zapisane błędnie jako "Kaliszan"), plut. Władysława Krzyżaniaka, chor. Czesława Matynkowskiego, kpr. Bronisława Stachowskiego oraz plut. Walentego Zwierzyckiego.
Tablica z nazwiskami szer. Stanisława Bociana, st. szer. Władysława Frąckowiaka, szer. Antoniego Kasprzaka, szer. Michała Kustera, szer. Jana Łusiaka, szer. Michała Skuby oraz szer. Jana Ślusarskiego. Podana jest również informacja, że we wspólnym grobie znajdują się też szczątki 12 nieznanych żołnierzy, część z nich być może również z 3 Pułku Lotniczego.