Polskie Siły Powietrzne w II wojnie światowej

Brytyjski Cmentarz Wojenny Jonkerbos w Nijmegen (Holandia)

Pierwsze alianckie groby wojenne znalazły się w Nijmegen, gdy miasto od września 1944 r. do lutego 1945 r. znajdowało się na linii frontu. Przy miejscowych polowych szpitalach utworzono dwie tymczasowe nekropolie. Na przełomie lat 1946-1947 w części Nijmegen znanej jako Jonkerbosch założono nowy cmentarz, na który w kolejnych latach masowo ekshumowano żołnierzy z innych cmentarzy i z pojedynczych grobów z terenu całej Holandii. Łącznie spoczywa tam dzisiaj 1642 żołnierzy, w tym pięciu polskich lotników.

Spośród pochowanych w Nijmegen jako pierwsi zginęli członkowie załogi Wellington IC BH-M (W5665) z 300 Dywizjonu Bombowego "Ziemi Mazowieckiej". Nocą z 18 na 19 czerwca 1941 r. uczestniczyli w nalocie na Bremę i ich samoloto został zestrzelony przez nocnego myśliwca u brzegów Holandii i rozbił się w Morzu Wattowym. Zginęli: plut. pil. Władysław Paleniczek (jego ciała nie odnaleziono), sierż. pil. Józef Domański, plut. strz. Piotr Bańkowski i plut. strz. Walenty Sieczka (pochowani w Nijmegen). Ten ostatni przez wiele lat spoczywał pod nagrobkiem nieznanego lotnika Royal Air Force, a imienną tablicę na jego grobie postawiono dopiero po identyfikacji przeprowadzonej w 2022 r. Z załogi uratowali się dwaj lotnicy: por. obs. Wiktor Cebrzyński oraz kpr. rtg. Stanisław Winek, którzy trafili do niemieckiej niewoli.

W nocy z 26 na 27 marca 1942 r. poległ kpr. strz. Jerzy Pietrow z 301 Dywizjonu Bombowego "Ziemi Pomorskiej". Był strzelcem ogonowym Wellingtona IV GR-H (R1590), który po zestrzeleniu przez nocny myśliwiec rozbił się koło IJmuiden na holenderskim wybrzeżu. Zginęli także: sierż. pil. Franciszek Porada, plut. pil. Emil Horbajczuk, kpt. obs. Wiktor Jankowiak, kpr. rtg. Jan Toboła (pochowani w Amsterdamie). Jako jedyny ocalał i został wzięty do niewoli kpr. strz. Ryszard Pukaś.

22 na 23 czerwca 1942 r. zginął kolejny strzelec ogonowy z załogi 301 Dywizjonu - był nim kpr. strz. Józef Meller. Nocą z 22 na 23 czerwca 1942 r. na pokładzie Wellingtona IV GR-D (Z1345) uczestniczył w nalocie na Emden. Samolot został zestrzelony do morza ogniem artylerii przeciwlotniczej z wyspy Terschelling. Cała załoga zginęła, a jej członkowie znaleźli wieczny odpoczynek na różnych cmentarzach w Holandii: por. pil. Zbigniew Dubas (West-Terschelling), por. obs. Wacław Michalik, kpr. rtg. Kazimierz Kapa (obaj Schiermonnikoog) oraz plut. strz. Zdzisław Twarkowski (Ulrum).

Stopień
Nr ewid.
Nazwisko, imię
Data śmierci
Jednostka
plut. strz. (Sgt)781177Bańkowski Piotr18/19.06.1941300 Dywizjon
sierż. pil. (Sgt)780554Domański Józef18/19.06.1941300 Dywizjon
kpr. strz. (Sgt)794275Meller Józef22/23.06.1942301 Dywizjon
kpr. strz. (Sgt)784062Pietrow Jerzy26/27.03.1942301 Dywizjon
plut. strz. (Sgt)781405Sieczka Walenty18/19.06.1941300 Dywizjon
 
Razem
5
   

Wojciech Zmyślony

Wejście na Brytyjski Cmentarz Wojenny Jonkerbos w Nijmegen.
Widok na rzędy grobów.
Ceglany budynek mieszczący schowki z księgą gości cmentarza oraz spisem pochowanych. W tle widoczne są pomniki w centralnym punkcie cmentarza.
Tablica informacyjna z drogowskazem do cmentarza.
Wykonany z piaskowca prostopadłościan (zwany z angielskiego Stone of Remembrance - Kamieniem Pamięci) z fragmentem wersetu z Księgi Mądrości Syracha (Syr. 44:14): "Their name liveth for evermore" (Biblia Króla Jakuba), czyli: "Imię ich żyje w pokoleniach" (Biblia Tysiąclecia).
Pomnik w formie krzyża-miecza obecny na większości cmentarzy wojennych znajdujących się pod opieką Komisji Grobów Wojennych Wspólnoty Brytyjskiej (Commonwealth War Graves Commission). W języku angielskim zwany jest Cross of Sacrifice - Krzyżem Poświęcenia.
Jeden z pomników na cmentarzu o treści: "Jest taki zakątek na obcej ziemi który jest na zawsze Anglią. Wszystkim tym mężczyznom z brytyjskich i alianckich sił zbrojnych, którzy oddali swoje życia i są pochowani tutaj. Marienbosch, wrz.-paźdz. 1944. Jonkerbosch".
Widok ogólny Brytyjskiego Cmentarza Wojennego Jonkerbos w Nijmegen.
Widok na rząd grobów, w którym połowa pochowanych to Polacy, od lewej: plut. strz. Piotr Bańkowski, plut. strz. Walenty Sieczka (pochowany wciąż jeszcze jako nieznany brytyjski lotnik - stan z 2017 r.), sierż. pil. Józef Domański i kpr. strz. Józef Meller.
Grób plut. strz. Piotra Bańkowskiego.
Grób sierż. pil. Józefa Domańskiego.
Grób kpr. strz. Józefa Mellera.
Grób kpr. strz. Jerzego Pietrowa.
Grób plut. strz. Walentego Sieczki.
Grób plut. strz. Walentego Sieczki (stan z 2017 r.).