Cmentarz Południowy w Manchester hr. Greater Manchester (Anglia)

Na Cmentarzu Południowym w Manchester spoczywa pięciu polskich lotników, z których trzech należało do jednostek współpracy z artylerią przeciwlotniczą stacjonujących na lotnisku Ringway koło Manchesteru, a dwóch kolejnych - do 305 Dywizjonu Bombowego "Ziemi Wielkopolskiej". Nazwiska ich zostały wyryte na wspólnej płycie pamiątkowej wraz z nazwiskami dwunastu spoczywających tam żołnierzy armii Polskich Sił Zbrojnych. Płyta znajduje się w kwaterze grobów wojennych naprzeciwko charakterystycznego pomnika Cross of Sacrifice (Krzyż Poświęcenia).

1 listopada 1940 r. zginęli ppor. Stroynowski oraz kpr. Matysiak w wypadku lotniczym na pokładzie samolotu Short Scion (AV981). Podchodząca do lądowania na lotnisku w Ringway maszyna rozbiła się w pobliżu miejscowości Lodge Hill. Piloci służyli w jednostce współpracy z obroną przeciwlotniczą 6 Anti Aircraft Cooperation Unit. 3 lipca 1941 r. kpr. Płotek, przydzielony do Eskadry Współpracy z Obroną Przeciwlotniczą 12 Grupy Myśliwskiej RAF (12 Group Anti Aircraft Cooperation Flight), podczas lotu ćwiczebnego pilotował samolot Blenheim IV (Z5870). W rejonie miejscowości Edale w hrabstwie Derbyshire napotkał trudne warunki pogodowe. Zła widoczność spowodowała zderzenie samolotu ze wzniesieniem, a w rezultacie śmierć całej załogi. Na pokładzie oprócz polskiego pilota znajdowało się dwóch lotników brytyjskich - radiotelegrafista AC2 Wilfred Cottom oraz mechanik AC2 Raymond R. Place, a także Kanadyjczyk radiotelegrafista AC1 William F. Kidd.

Ppłk Hirszbandt z 305 Dywizjonu Bombowego "Ziemi Wielkopolskiej" nocą z 1 na 2 czerwca 1942 r. poleciał bombardowanie Essen. Znad celu pilotowany przez niego Wellington II SM-Z (Z8583) wracał z uszkodzonym silnikiem, być może na skutek ostrzału artylerii przeciwlotniczej lub myśliwców. Samolot rozbił się podczas próby przymusowego lądowania między miejscowościami Billingford a Bawdeswell w hrabstwie Norfolk. Wraz z nim zginęła cała załoga: drugi pilot por. Kazimierz Wieliczko, por. obs. Zbigniew Szela, kpr. rtg. Józef Zawistowski oraz strzelcy kpr. Bronisław Sędzimir i st. szer. Józef Ulicki (pochowani zostali na Cmentarzu Lotników Polskich w Newark-on-Trent). Pogrzeb Hirszbandta w Manchesterze wynikał z jego woli wyrażonej w testamencie.

Drugim poległym służącym w 305 Dywizjonie lotnikiem był st. szer. Laskowski. Nocą z 12 na 13 stycznia 1943 r. jako strzelec pokładowy brał udział w locie bojowym z zadaniem minowania wód w rejonie Brestu. W czasie lotu powrotnego samolot Wellington IV SM-N (Z1272) lecąc na małej wysokości zaczepił o drzewo i zwalił się na ziemię nieopodal miejscowości Barrowby. Zginęli wszyscy członkowie załogi: ppor. pil. Franciszek Krawczyk, por. obs. Andrzej Płusa, st. sierż. pchor. rtg. Karol Dutkiewicz oraz sierż. strz. Stanisław Dorosz. Pochowani zostali na innych cmentarzach.

Andrzej Michalski

Tabliczka z angielską nazwą cmentarza (Southern Cemetery).

Plan cmentarza.

Pomnik Cross of Sacrifice (Krzyż Poświęcenia), naprzeciwko którego znajduje się grób polskich żołnierzy.

Polski grób wojenny - na lewym i środkowym panelu wypisano nazwiska żołnierzy armii Polskich Sił Zbrojnych, na prawym - lotników Polskich Sił Powietrznych.

Tablica na grobie ppłk. pil. Roberta Hirszbandta, st. szer. strz. Jana Laskowskiego, kpr. pil. Karola Matysiaka, kpr. pil. Nikodema Płotka oraz ppor. pil. Tadeusza Stroynowskiego.